नोटाबंदीचे 5 वर्षे: नव्या नोटा ते डिजीटल पेमेंटचा बोलबाला; हा विशेष रिपोर्ट वाचाच!
8 नोव्हेंबर 2016 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मध्यरात्रीपासून त्या वेळी चलनात असलेल्या 500 आणि 1000 रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याची घोषणा केली. डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देणे आणि काळ्या पैशाला आळा घालणे हा या निर्णयाचा मुख्य उद्देश होता.
नवी दिल्ली : 2016 मधील नोटाबंदीला सोमवारी पाच वर्षे पूर्ण होणार आहेत. नोटाबंदीनंतर देशभरात डिजिटल पेमेंटचा ट्रेंड प्रचंड वाढला आहे. तथापि, नोटाबंदीनंतर पाच वर्षांनी डिजिटल पेमेंटमध्ये मोठी वाढ झाली असली तरी चलनात असलेल्या नोटांची संख्याही वेगाने वाढत आहे. मात्र, वाढीचा वेग मंदावला आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, देशातील कोरोना विषाणूची साथ लक्षात घेता लोकांनी सावधगिरी म्हणून रोख रक्कम ठेवणे चांगले मानले. त्यामुळे गेल्या आर्थिक वर्षात चलनात असलेल्या नोटांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाली आहे.
अधिकृत आकडेवारीनुसार, डेबिट/क्रेडिट कार्ड, नेट बँकिंग आणि युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) यांसारख्या माध्यमांद्वारे डिजिटल पेमेंटमध्येही मोठी वाढ झाली आहे. नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) चे UPI हे देशातील पेमेंटचे प्रमुख माध्यम म्हणून वेगाने उदयास येत आहे. एवढे करूनही चलनात नोटांची वाढ मंदावली असली तरी सुरूच आहे.
8 नोव्हेंबर 2016 रोजी मोदींनी केली होती नोटाबंदीची घोषणा
8 नोव्हेंबर 2016 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मध्यरात्रीपासून त्या वेळी चलनात असलेल्या 500 आणि 1000 रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याची घोषणा केली. डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देणे आणि काळ्या पैशाला आळा घालणे हा या निर्णयाचा मुख्य उद्देश होता.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या ताज्या आकडेवारीनुसार, 4 नोव्हेंबर 2016 रोजी चलनात असलेल्या नोटा रु. 17.74 लाख कोटी होत्या, ज्या 29 ऑक्टोबर 2021 पर्यंत वाढून 29.17 लाख कोटी रुपयांवर गेल्या.
या वर्षी देशात अचानक रोखीचा कल झपाट्याने वाढला
RBI च्या मते, 30 ऑक्टोबर 2020 पर्यंत चलनात असलेल्या नोटांचे मूल्य 26.88 लाख कोटी रुपये होते. ते 29 ऑक्टोबर 2021 पर्यंत वाढून 2,28,963 कोटी रुपये झाले. त्याच वार्षिक आधारावर, 30 ऑक्टोबर 2020 रोजी त्यात 4,57,059 कोटी रुपयांची आणि एका वर्षापूर्वी 1 नोव्हेंबर 2019 रोजी 2,84,451 कोटी रुपयांची वाढ झाली.
पुढे, चलनात असलेल्या नोटांचे मूल्य आणि प्रमाण 2020-21 मध्ये अनुक्रमे 16.8 टक्के आणि 7.2 टक्क्यांनी वाढले आहे, तर 2019-20 मध्ये त्यात अनुक्रमे 14.7 टक्के आणि 6.6 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे.
2020-21 या आर्थिक वर्षात चलनात असलेल्या नोटांच्या संख्येत वाढ होण्याचे कारण महामारी होते. महामारीच्या रोगाच्या काळात, लोकांनी सावधगिरी म्हणून रोख ठेवली. (5 years of denomination, The proliferation of new notes to digital payments)
Bank FD: आता 3 वर्षांच्या फिक्स्डवर मिळवा 7 टक्के व्याज, जाणून घ्या संपूर्ण तपशील