राजभवनातील बंकरचे राष्ट्रपतींच्या हस्ते उद्धाटन, तोफ चालवण्याचा अनुभव घेता येणार

मुंबई : राजभवनात 2016 साली भव्य भूमिगत बंकरमध्ये नव्याने संग्रहालय (Raj Bhavan Bunker Museum)  तयार करण्यात आले आहे. या संग्रहालयाचे उद्धाटन राष्ट्रपती रामनाथ कोविंद यांच्या हस्ते आज (18 ऑगस्ट) करण्यात आले. जवळपास 15 हजार चौरस फूट परिसरात असलेल्या राजभवनातील (Raj Bhavan) विस्तीर्ण भूमिगत बंकरमध्ये संग्रहालय निर्माण करण्यात आलं असून ते लवकरच सर्वसामन्यांसाठी खुले केले जाणार आहे. यावेळी राष्ट्रपतींच्या हस्ते जलभूषण पुर्न:बांधणी कोनशिलेचेही अनावरण केले.

राजभवनातील हे भूमिगत बंकर पाहण्यासाठी ऑनलाईन आरक्षण करणे गरजेचे असणार आहे. या भूमिगत बंकरमध्ये आभासी वास्तवतादर्शक (Virtual Reality) संग्रहालय तयार करण्यात आलं आहे. त्याद्वारे लोकांना गतकाळातील बंकरच्या वापराबाबत माहिती देण्यात येणार आहे. या संग्रहालयातील अन्य कक्षामध्ये राजभवनच्या इतिहासाची झलक देखिल दाखविली जाणार आहे.
अनेक दशके या बंकरची वास्तू बंदिस्त असल्यामुळे दुर्लक्षित अवस्थेत होती. तसेच सतत झिरपणाऱ्या पाण्यामुळे वास्तू स्थापत्य दृष्टीने कमजोर झाली होती. दरम्यान ऐतिहासिक वास्तू राजभवनाचा वारसा असल्यामुळे व त्याच्या आजूबाजूला राज्यपालांचे निवासस्थान व कार्यालय असलेली ‘जलभूषण’ ही वास्तू उभी असल्यामुळे राज्यपालांच्या सुरक्षेशी तडजोड न करता बंकरचे संवर्धन करण्यात आले आहे.

या दृष्टीने भूमिगत बंकरच्या वास्तूचे स्ट्रक्चरल ऑडीट करण्यात आले असून त्यानंतर तिचे बळकटीकरण करण्यात आले. विशेष म्हणजे या बंकरमध्ये आभासी वास्तवदर्शी संग्रहालय करण्यात येणार आहे. या बंकरमध्ये विविध आकारांचे 13 कक्ष असून बंकरच्या सुरुवातीला 20 फूट उंच भव्य प्रवेशद्वार, किल्ल्याप्रमाणे बांधकाम तसेच तोफा आत नेण्यासाठी प्रदीर्घ उतारा (Ramp) आहे.

या बंकरचा शोध लागला त्यावेळी त्यातील कक्षांना ‘शेल स्टोअर’, ‘गन शेल’, काडतूस भांडार (Cartridge Store), शेल लिफ्ट, मध्यवर्ती तोफखाना कक्ष, कार्यशाळा इत्यादी नावे दिसून आली होती. बंकरमध्ये पाण्याच्या निचऱ्याची तसेच शुध्द हवा व नैसर्गिक प्रकाशाची योग्य व्यवस्था असल्याचे आढळले. बंकरमध्ये जागोजागी दिव्यांसाठी जागा (Lamp Recess) ठेवण्यात आल्या होत्या. बंकरचे संवर्धन करताना त्यातील सर्व मूळ वैशिष्टे जतन करण्याची काळजी घेण्यात आली आहे.

बंकरमध्ये आभासी वास्तव दर्शविणारे कक्ष तयार करण्यात आले असून त्यातून तोफ चालविण्याचा आभासी अनुभव घेता येईल. राज्यातील गडकिल्ल्यांचा इतिहास तसेच राजभवनाचा इतिहास देखील या ठिकाणी पाहता येणार आहे. तोफांच्या प्रतिकृती व त्रिमितीय जवानांच्या आकृती देखील याठिकाणी ठेवण्यात येणार आहेत.