PHOTO | रेल्वे रुळांना का लागत नाही गंज? जाणून घ्या त्यामागील कारण
बर्‍याच लोकांचा असा विश्वास आहे की चाकांच्या घर्षण शक्तीमुळे, ट्रॅक गंजत नाहीत, परंतु तसे नाही. ट्रॅक सर्व हवामानातही चमकत राहतात. (Why do railway tracks not rust, know the reason behind it)
गावापासून शहरांपर्यंत पसरलेल्या रुळावरुन धावणारी रेल्वे आपल्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. आपण सर्वांनी ट्रेनने प्रवास केला असेल. पण रेल्वेसंदर्भात असे काही प्रश्न आहेत ज्यांची उत्तरे आपल्याला माहिती नाहीत. असाच एक प्रश्न आहे की हजारो किलोमीटरवर पसरलेल्या रेल्वे रुळांवर कधी गंज का येत नाही. ट्रॅक सर्व हवामानातही चमकत राहते.
एका अहवालानुसार रेल्वे रुळ तयार करण्यासाठी खास प्रकारच्या स्टीलचा वापर केला जातो. स्टीलमध्ये मँगलोई मिसळून ट्रेनचे ट्रॅक तयार केले जातात. स्टील आणि मॅंगलोईच्या मिश्रणाला मॅंगनीज स्टील म्हणतात. यात 12 टक्के मॅंगनीज आणि एक टक्के कार्बन मिल असते.
असा विश्वास आहे की स्टीलमध्ये असलेल्या मिश्रणामुळे रेल्वे रुळांचा ऑक्सिकरण प्रमाण खूपच कमी असते. यामुळे वर्षानुवर्षे ट्रॅक गंजत नाहीत. जर ट्रेनचा ट्रॅक सामान्य लोखंडाचा बनलेला असेल तर हवेच्या आर्द्रतेमुळे ते गंजेल. यामुळे ट्रॅक वारंवार बदलावे लागतील आणि यामुळे खर्च वाढेल.
सुरुवातीपासूनच अँटी-गंज धातूंचा वापर रेल्वेमध्ये केला जातो. ब्रिटीशांनी भारतात रेल्वे सुरू केली. त्यांनीही रेल्वे ट्रॅक मजबूत करण्यासाठी अँटी-गंज धातूचा वापर केला.
अनेक लोकांचे म्हणणे आहे की चाकांच्या घर्षण शक्तीमुळे ट्रॅकला गंज येत नाही, परंतु तसे नाही. यामागे केवळ स्टील आणि मँगलोई यांचे मिश्रण परिणाम आहे, जे रेल्वेच्या ट्रॅकला गंजण्यापासून वाचवते.