परिश्रम गोल्डन वुमनचे! मीराबाई चानू प्रचंड वेदनेतही घ्यायच्या ट्रेनिंग; सराव सातत्यामुळे मिळाले यश
भारताच्या मीराबाई चानूने राष्ट्रकुल-2022 च्या दुसऱ्या दिवशी वेटलिफ्टिंगच्या 49 किलो वजनी गटात सुवर्णपदक पटकावले. पदक जिंकण्यासाठी तीने खूप मेहनत घेतली. तिचे शरीर मजबूत करण्यासाठी तिने कोण-कोणते व्यायाम केले? जाणून घेऊयात.
मीराबाई चानूने 2022 च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत महिलांच्या वेटलिफ्टिंगच्या ( women’s weightlifting)
49 किलो वजनी गटात भारताला पहिले सुवर्णपदक (gold medal) जिंकून दिले आहे. त्यांनी स्नॅचमध्ये 88 किलो वजन उचलले आणि क्लीन अँड जर्कमध्ये 113 किलो वजन उचलले. म्हणजेच मीराबाईने एकूण 201 किलो वजन उचलले. वेटलिफ्टिंग स्पर्धेत वजन उचलण्याचे दोन प्रकार आहेत. पहिला क्लीन अँड जर्क आणि दुसरा स्नॅच. या दोन्ही प्रकारे वजन उचलणे खूप कठीण आहे. थोडी तांत्रिक चूक (Technical error) झाली तर गंभीर दुखापत (serious injury) होऊ शकते. प्रशिक्षणादरम्यान देशाची कन्या मीराबाई हिच्याही अंगात वेदना होत होत्या, मात्र त्यांनी सराव सोडला नाही. मीराबाईचे प्रशिक्षण कसे होते? त्यानीं कसा सराव केला? जाणून घेऊयात.
सरावात सातत्य
गावात प्रशिक्षण केंद्र नसल्यामुळे 50-60 किमी दूर प्रशिक्षणासाठी गेलेल्या मीराबाई चानूने छोट्या गावातून बाहेर पडून आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पोहोचत देशासाठी अनेक पदके जिंकली. असे म्हटले जाते की, वयाच्या 11 व्या वर्षी अंडर-15 चॅम्पियन बनलेल्या मीराबाई चानूला रिओ ऑलिंपिक 2016 मध्ये पदक जिंकता आले नाही. त्यानंतर ती डिप्रेशनमध्ये गेली. तिने खेळ सोडण्याचा निर्णय घेतला होता, परंतु काही काळानंतर जेव्हा त्या खेळात परतल्या तेव्हा त्यांनी हे सिद्ध केले की दृढनिश्चय केला तर, कोणतेही काम अवघड नसते. Olympics.com नूसार, मीराबाई चानूने एका मुलाखतीदरम्यान सांगितले की, “माझ्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे दुखापती टाळणे जे आमच्या खेळात खूप महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे मला खूप सावधगिरी बाळगावी लागली.”
प्रशिक्षणादरम्यान वेदना
एप्रिल 2021 मध्ये मीराबाईंनी आणखी एक मुलाखत दिली ज्यामध्ये तिने सांगितले की, माझ्यासाठी असा एकही दिवस गेला नाही जेव्हा मी वेदनाशिवाय प्रशिक्षण घेतले आहे. अवजड कसरतीचे प्रशिक्षण घेतले , ज्यामध्ये मी स्नॅचमध्ये सुमारे 75-80 किलो वजन उचलले आणि क्लीन अँड जर्कमध्ये 100 किलो वजन उचलले असेल तर दुसऱ्या दिवशी मला माझ्या शरीराला विश्रांती द्यावी लागे, कारण माझी पाठ ताठ होत होती. मीराबाईचे प्रशिक्षक विजय शर्मा यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, मीराबाईचा उजवा खांदा कमकुवत होता. त्यामुळे डाव्या खांद्यावर अतिरिक्त दबाव आल्याने तिच्या डाव्या खांदा दुखू लागला. त्याची चुकीच्या बसण्याच्या तंत्रामुळे पाठदुखी वाढली होती. प्रशिक्षक विजय शर्मा आणि माजी वेटलिफ्टर फिजिओथेरपिस्ट अ‍ॅरॉन हॉर्शिग यांनी मीराबाईच्या उणिवा दुरुस्त केल्या आणि नंतर तिच्या पायाला आणि खांद्याला वेदना न होता वजन उचलण्यास सुरवात केली.
सर्किट आणि स्ट्रेंथ प्रशिक्षण
चार फूट आठ इंच असलेल्या मीराबाई चानू या प्रशिक्षक विजय शर्मा यांच्या हाताखाली प्रशिक्षण घेत होत्या. मीराबाई सोशल मीडियावर खूप सक्रिय असते. ती तिच्या सराव आणि प्रशिक्षणाचे फोटो आणि व्हिडिओही शेअर करत असे.
संतुलित व्यायाम
वेटलिफ्टिंगमध्ये एवढ्या मोठ्या वजनाचा शरीराशी समतोल राखणे खूप अवघड असते. हा समतोल सरावानेच येतो. मीराबाई चानूने सुवर्णपदक जिंकले असून तिने शरीर आणि वजन संतुलित करायला शिकल्याचे सांगितले आहे. मीराबाई शरीर आणि वजन यांचा समतोल साधण्यासाठी व्यायाम करत असत. त्याने बॅलेंसिंग एक्सरसाइजचे अनेक व्हिडिओही शेअर केले आहेत.
हेवी स्ट्रेंथ प्रशिक्षण (Heavy strength training)
शरीराची ताकद वाढवण्यासाठी मीराबाई चानू हेवी स्ट्रेंथ ट्रेनिंग करायच्या. पण तिची ताकद होती तेवढेच वजन ती उचलायची आणि तिचे प्रशिक्षक विजय शर्मा सांगायचे. हेवी स्ट्रेंथ ट्रेनिंगमुळे तिला ताकद वाढवण्यात मदत झाली ज्यामुळे ती चांगली कामगिरी करू शकली.
मुख्य व्यायाम (Core exercises)
पोटाचा मजबूत गाभा (ओटीपोट) मणक्याचे स्थिरीकरण करून शरीराचे बाह्य शक्तींपासून संरक्षण करते आणि पाठ, नितंब, गुडघा आणि मान दुखणे देखील प्रतिबंधित करते. जड वजन उचलताना, गाभा मजबूत करणे खूप महत्त्वाचे आहे, यामुळे वजन उचलण्यास मदत होते. मीराबाईंनी तिची मूळ ताकद वाढवण्यासाठी खूप प्रशिक्षणही घेतले आहे.
शारीरिक उपचार (Core exercises)
प्रशिक्षणाबरोबरच शरीरातील ताठरपणा दूर करण्यासाठी, स्नायू मोकळे करण्यासाठी फिजिकल थेरपीही खूप महत्त्वाची आहे. मीराबाई चानू प्रत्येक जड प्रशिक्षणानंतर फिजिकल थेरपीचे सेशन घेत असत. मीराबाईने तिच्या फिजिकल थेरपी सेशनचा व्हिडिओही इन्स्टाग्रामवर शेअर केला आहे.