Navratri 2022: नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी ब्रह्मचारिणी देवीची पूजा, महत्त्व आणि स्तुती मंत्र

देवी ब्रह्मचारिणी

Image Credit source: Social Media

मुंबई, कालपासून शारदीय नवरात्रीला (Shardiy Navrati 2022) सुरुवात झाली असून आज नवरात्रीचा दुसरा (Navratri second day) दिवस आहे. नवरात्री हा संस्कृत शब्द असून त्याचा अर्थ नऊ रात्री असा होतो. या नऊ रात्री आणि दहा दिवसांमध्ये देवीच्या नऊ रूपांची पूजा केली जाते आणि दहाव्या दिवशी दसरा (Dussehra 2022)  साजरा केला जातो. माता दुर्गेच्या शक्तींचे दुसरे रूप म्हणजे देवी ब्रह्मचारिणी. येथे ब्रह्म या शब्दाचा अर्थ तपश्चर्या असा आहे. ब्रह्मचारिणी म्हणजे तपाची चारिणी, जो तपस्या करतो.  ब्रह्मचारिणी देवीचे रूप पूर्णपणे तेजस्वी आणि अतिशय भव्य आहे. तिच्या उजव्या हातात नामजपाची जपमाळ आणि डाव्या हातात कमंडल आहे.

जन्म कथा

ब्रह्मचारिणी देवीही तिच्या पूर्वीच्या जन्मी  हिमालयाच्या घरी कन्या म्हणून जन्माला आली होती.  नारदांच्या उपदेशाने भगवान शंकरांना पती म्हणून प्राप्त करण्यासाठी तिने अत्यंत कठोर तपश्चर्या केली होती. या कठीण तपश्चर्येमुळे तिला तपश्चरिणी म्हणजेच ब्रह्मचारिणी असे नाव पडले.

आख्यायिकेनुसार तिने हजार वर्षे फक्त कंदमुळं आणि फळं खाल्ली.  अनेक दिवस कडक उपवास करून बेलाच्या झाडाखाली तिने तपश्चर्या केली.  देवीने पाऊस आणि सूर्यप्रकाशाचा भयंकर त्रास सहन केला.

तपश्चर्येनंतर तिने जमिनीवर पडलेली फक्त पाने खाऊन हजार वर्षे भगवान शंकराची पूजा केली. त्यामुळे देवीचे एक नाव ‘अर्पण’ असंही पडलं.

अनेक हजार वर्षांच्या या कठोर तपश्चर्येमुळे ब्रह्मचारिणी देवीचे शरीर अत्यंत अशक्त झाले, तिची अवस्था पाहून तिची माता मेना खूप दुःखी झाली आणि तिने तिला या कठीण तपश्चर्येपासून परावृत्त करण्यासाठी ‘उमा’ हाक मारली.

तेव्हापासून ब्रह्मचारिणी देवीचे एक नाव उमा असेही पडले. त्यांच्या तपश्चर्येमुळे तिन्ही लोकांमध्ये हाहाकार माजला. देवता आणि ऋषी हे सर्व देवी ब्रह्मचारिणीच्या तपस्याचे कौतुक करू लागले आणि तिचे अभूतपूर्व पुण्य म्हणून वर्णन करू लागले.

शेवटी आकाशवाणीद्वारे पितामह ब्रह्माजी तिला उद्देशून प्रसन्न स्वरात म्हणाले – ‘हे देवी! आजपर्यंत तू जितकी कठोर तपश्चर्या केली आहेस तितकी कोणीही केलेली नाही.

तुमच्या या तपश्चर्येचे सर्वत्र कौतुक होत आहे. तुमच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतील. भगवान शंकर तुम्हाला पती रूपात नक्कीच प्राप्त करतील.आता तू तपस्या सोडून घरी परत जा,लवकरच तुझे वडील तुला बोलावायला येत आहेत.’ अशी आकाशवाणी झाली.

उपासनेचे फायदे

ब्रह्मचारिणी देवीच्या उपासनेने अनंत फळांची प्राप्ती होते आणि तप, त्याग, वैराग्य, सद्गुण, संयम यांसारख्या सद्गुणांमध्ये वाढ होते.जीवनातील कठीण संघर्षातही माणूस आपल्या कर्तव्यापासून विचलित होत नाही.

ब्रह्मचारिणी देवीच्या कृपेने व्यक्तीला त्याच्या कार्यात यश आणि सिद्धी प्राप्त होते. वासनेपासून मुक्तीसाठी ब्रह्मचारिणी मातेचे ध्यान करण्याचा सल्ला शास्त्रात दिला आहे.

स्तुति मंत्र

1.  या देवी सर्वभूतेषु माँ ब्रह्मचारिणी रूपेण संस्थिता।
   नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नम:।।
2.  दधाना कर पद्माभ्याम अक्षमाला कमण्डलू।
   देवी प्रसीदतु मई ब्रह्मचारिण्यनुत्तमा।।

(वरील माहिती उपलबध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही,तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)