Matsya Gajendra Temple: चित्रकूटचे अनोखे मंदिर, जिथे भगवान श्री रामाला घ्यावी लागली महादेवाची आज्ञा
रामघाटावर पवित्र मंदाकिनी नदीच्या तीरावर हे मंदिर आहे. भगवान शंकराचे रूप असलेल्या मत्यागजेंद्राला चित्रकूटचे क्षेत्रपाल म्हणतात, त्यामुळे त्यांच्या दर्शनाशिवाय चित्रकूटची यात्रा फलदायी होत नाही अशी मान्यता आहे.
प्रभू रामाचे श्रद्धास्थान असलेल्या चित्रकूट येथील मत्यागजेंद्र मंदिरात (matsya gajendra temple) सध्या भाविकांची गर्दी पाहायला मिळत आहे. या प्रसिद्ध मंदिरात वर्षभर भाविक येत असले तरी श्रावणमध्ये (Shravan 2022) भाविकांची मोठी गर्दी असते. जवळच्या पवित्र नद्या आणि शेजारून वाहणाऱ्या मंदाकिनी नदीच्या पाण्याने भक्त भगवान शिवाला अभिषेक करतात. श्रावण सोमवारी पहाटेपासून मंदिर परिसरात विशेष पूजेसाठी लोकांची गर्दी होते.
मत्यगजेंद्र हे भगवान शंकराचे रूप आहे
रामघाटावर पवित्र मंदाकिनी नदीच्या तीरावर हे मंदिर आहे. भगवान शंकराचे रूप असलेल्या मत्यागजेंद्राला चित्रकूटचे क्षेत्रपाल म्हणतात, त्यामुळे त्यांच्या दर्शनाशिवाय चित्रकूटची यात्रा फलदायी होत नाही अशी मान्यता आहे. मत्सगजेंद्र हे नाव मतगजेंद्राच्या अपभ्रंशामुळेही लोकप्रिय झाले आहे.
लक्ष्मणासमोर दिगंबराच्या रूपात प्रकट झाले
त्रेता काळात प्रभू श्री राम, माता जानकी आणि भाऊ लक्ष्मण वनवास कापण्यासाठी चित्रकूटला आले, तेव्हा त्यांनी क्षेत्रपाल मत्यगजेंद्र यांची परवानगी घेणे योग्य मानले. स्थानिक संत ऋषी केशवानंद जी सांगतात की श्री रामाने लक्ष्मणाला मत्यगजेंद्र नाथजींकडून निवासाच्या परवानगीसाठी पाठवले, जिथे ते लक्ष्मणासमोर दिगंबराच्या रूपात प्रकट झाले.
भगवान राम आणि लक्ष्मण यांनी मत्यगजेंद्राच्या शिकवणीचे पालन केले
मत्यागजेंद्र एका हाताने गुप्तांगावर आणि दुसरा चेहऱ्यावर ठेवून नाचू लागले. ते पाहून लक्ष्मणाने श्रीरामाला त्याचा अर्थ विचारला. श्रीरामांनी त्याचा अर्थ सांगितला की ब्रह्मचर्य पाळण्याचे आणि वाणीवर संयम ठेवण्याची ते शिकवण देत आहे. दोन्ही भावांनी त्यांच्या वनवासात मत्यागजेंद्रांनी दिलेल्या शिकवणीचे पालन केले आणि 14 पैकी साडे अकरा वर्षे चित्रकूटमध्ये राहिले.
शिवपुराणात मंदिराचा आहे उल्लेख
हे मंदिर खूप प्राचीन आहे. याची स्थापना स्वतः ब्रह्मदेवाने केली असे मानले जाते. शिवपुराणातही त्याचा उल्लेख आहे.
नायविंत समोदेशी नब्रम्ह सद्दशी पूरी।
यज्ञवेदी स्थितातत्र त्रिशद्धनुष मायता।।
शर्तअष्टोत्तरं कुण्ड ब्राम्हणां काल्पितं पुरा।
धताचकार विधिवच्छत् यज्ञम् खण्डितम्।।(शिवपुराण खंड आठवा, अध्याय दुसरा)
ब्रह्मदेवाने 108 भांड्यांचा यज्ञ केला होता
या श्लोकाचा अर्थ असा आहे की ब्रह्मदेवाने या ठिकाणी 108-भांड्यांचा यज्ञ केला, त्यानंतर भगवान शिवाचे मत्यगजेंद्र रूप लिंग म्हणून प्रकट झाले. याच लिंगाची स्थापना या मंदिरात केली आहे. मंदिरात चार शिवलिंग आहेत, ज्याचे वर्णन जगात कुठेही नाही. हे अनोखे मंदिर आहे.
श्रावणामध्ये लागतो भक्तांचा मेळा
श्रवणाव्यतिरिक्त शिवरात्रीतही या मंदिरात भाविकांची गर्दी असते. या काळात देश-विदेशातील शिवभक्त येथे जमतात. मात्र, मंदिराच्या श्रद्धेनुसार मंदिराच्या जीर्णोद्धारासाठी प्रशासनाकडून कोणताही खर्च करण्यात आलेला नाही. सरकारी मदत मिळाल्यास हे मंदिर यात्रेकरूंच्या आकर्षणाचे प्रमुख केंद्रही बनू शकते.
(वरील माहिती उपलबध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही,तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)