Tsunami Warning: भूकंपानंतर त्सुनामी कशी आणि का येते?

फाईल फोटो

बुधवारी सकाळी रशियाच्या सुदूर पूर्वेला शक्तिशाली भूकंपाचा धक्का बसला. ८.८ रिश्टर स्केलच्या भूकंपानंतर उत्तर पॅसिफिक क्षेत्रातील अनेक देशांमध्ये त्सुनामीचा इशारा देण्यात आला आहे. रशियाव्यतिरिक्त, जपान, अमेरिकेतील अलास्का, हवाई, न्यूझीलंड, इंडोनेशियासह अनेक देशही त्याच्या प्रभावाबद्दल सतर्क झाले आहेत. रशियाच्या पूर्व किनाऱ्यावरील भूकंप हा जगातील सहाव्या क्रमांकाचा सर्वात शक्तिशाली भूकंप आहे. त्याच्या नुकसानीची माहिती अद्याप समोर आलेली नाही. ८.९ तीव्रतेचे भूकंप देखील विनाशकारी असू शकतात.

एवढेच नाही तर समुद्रात त्सुनामीचा धोका देखील आहे. भूकंपानंतर त्सुनामीचा इशारा देण्यात आला, परंतु भूकंपानंतरच त्सुनामीचा इशारा का दिला जातो आणि भूकंपाची तीव्रता किती आहे हे त्सुनामीसाठी अत्यंत धोकादायक मानले जाते, तर आज या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया.

भूकंपानंतर त्सुनामीचा इशारा देण्यात आला आहे. पण भूकंप आणि त्सुनामी यांचा काय संबंध आहे आणि त्सुनामी कधी आणि का येतात? आज आपण यावर सविस्तर जाणून घेवू. भूकंपाचा त्सुनामीवर किती तीव्रतेचा परिणाम होतो हे सुद्धा जाणून घेऊ.

त्सुनामी हा जपानी शब्द आहे. त्यात सु आणि नामी हे शब्द आहेत. सु म्हणजे समुद्र किनारा तर नामी म्हणजे लाट, जर आपण सोप्या भाषेत बोलायचे झाले तर जेव्हा लाटा समुद्रात येतात आणि किनारपट्टीच्या भागात पोहोचतात तेव्हा त्याला त्सुनामी म्हणतात. परंतु त्सुनामी लाटा वारा आणि वादळांमुळे निर्माण होणाऱ्या सामान्य समुद्री लाटांपेक्षा वेगळ्या असतात.

त्सुनामी येण्याचे फक्त एक कारण नाही. पण रशियामध्ये झालेल्या भूकंपाच्या तीव्र धक्क्यांनी सर्वजण घाबरले आहेत. सुरुवातीला त्याची तीव्रता ८.८ इतकी नोंदवण्यात आली होती. त्यानंतर, अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. मग तुम्हाला हे समजले असेलच की भूकंप हे निश्चितच त्सुनामीचे एक कारण आहे, परंतु भूकंपामुळे त्सुनामी येते असे म्हणणे चुकीचे आहे. भूकंपाव्यतिरिक्त, भूस्खलन, ज्वालामुखीचा उद्रेक, मोठे स्फोट इत्यादींमुळे देखील त्सुनामी येऊ शकते.

पण सर्वात मोठे कारण भूकंप मानले जाते. जेव्हा समुद्रात भूकंप होतो तेव्हा पाण्याच्या लाटांमध्ये खूप हालचाल होते आणि समुद्राचे वरचे थर पुढे सरकतात, जे त्सुनामीला आमंत्रण देते, कारण वरच्या थरांमध्ये अचानक हालचालींमुळे तीव्र लाटा निर्माण होतात.

भूकंपाच्या केंद्राभोवती समुद्राच्या पातळीत लहान बदल दिसून येतात. परंतु ८.८ पेक्षा जास्त तीव्रतेचे भूकंप स्थानिक त्सुनामी आणू शकतात आणि मोठ्या प्रमाणात नुकसान करू शकतात.