या भाजीपुढे कोंबडी सुद्धा फिक्की! मटन तर काहीच नाही; एकदा खाल तर… मिळते फक्त पावसाळ्यातच
पावसाळ्यात मिळणारी एक भाजी ही मटणसारखी चवीला लागतो. त्यात मांसापेक्षा जास्त प्रथिने, फायबर आणि अनेक खनिजे असतात. ते वजन कमी करण्यास मदत करते, पचन सुधारते आणि बद्धकोष्ठता दूर करते. ही हलकी आणि पचायला सोपी भाजी शाकाहारींसाठी वरदान आहे.
मान्सूनच्या हंगामात मिळणाऱ्या काही भाज्या चवीला उत्कृष्ट तर असतातच, शिवाय आरोग्यासाठीही वरदान ठरतात. अशीच एक भाजी म्हणजे कंटुर्ली, ज्याला हिंदीत कंटोला, ककोरा, किकोड़ा किंवा काकरोला आणि इंग्रजीत स्पाइन गॉर्ड (Spine Gourd/Kantola) म्हणतात. उत्तर भारतात ही भाजी साधारणपणे पावसाळ्यात बाजारात सहज मिळते. ती दिसायला लहान, हिरवी आणि वरून काटेरी असते.
आयुर्वेदाचार्य आणि एक्यूप्रेशर तज्ज्ञांच्या मते, ही भाजी केवळ चवदारच नाही तर शरीरासाठीही खूप फायदेशीर आहे. कंटुर्ली ही एक पारंपरिक भाजी आहे, जी पूर्वी गावांमध्ये खूप खाल्ली जायची. ही भाजी कमी तेलात परतून, भरवण करून किंवा मसालेदार रस्सा बनवून खाल्ली जाते. याची खासियत अशी आहे की, ती हलकी असते आणि पोटाला थंडावा देते.
या भाजीला अनेकदा मटणचा शाकाहारी पर्याय म्हणतात, कारण यात असलेले प्रथिने आणि फायबर यांची मात्रा मांसापेक्षा कमी नसते. यात कॅल्शियम, जस्त, मॅग्नेशियम, तांबे, व्हिटॅमिन B12 आणि व्हिटॅमिन D सारखे आवश्यक पोषक तत्व मुबलक प्रमाणात आढळतात. यामुळेच ती केवळ शरीराला पोषणच देत नाही तर रोगप्रतिकारक शक्तीही वाढवते.
जर कोणी व्यक्ती वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करत असेल, तर ही भाजी त्याच्यासाठी खूप उपयुक्त ठरू शकते. यात कॅलरी कमी आणि फायबर जास्त असते, ज्यामुळे पोट जास्त वेळ भरलेले राहते आणि वारंवार भूक लागत नाही.
कंटुर्ली मुख्यतः दोन प्रकारची असते - एक हलकी गोड आणि दुसरी हलकी कडवट. असे म्हणतात की कडवट प्रकारची भाजी चवीला आणखी चांगली असते, पण ती बाजारात कमी मिळते. या दोन्ही प्रकारच्या भाज्या आयुर्वेदात उपयुक्त मानल्या जातात आणि त्यांचे सेवन शरीराला उष्णतेपासून आराम देते.
कंटुर्लीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ती पचनसंस्था सुधारते. यात आढळणाऱ्या फायबरमुळे मल मऊ होते आणि बद्धकोष्ठतेच्या समस्येत आराम मिळतो. तसेच, ही भाजी शरीरातील अनावश्यक टाकाऊ पदार्थ बाहेर काढण्यासही मदत करते.
