तुमच्याही ‘लिव्हर’ वरील चरबी वाढत आहे का ? ही आहेत लक्षणे… खूप उशीर होण्यापूर्वी सावध व्हा..!

Image Credit source: tv9

अनेक लोकांचा असा विश्वास आहे की जे जास्त मद्य सेवन (Excessive alcohol consumption) करतात त्यांनाच फॅटी लिव्हर डिसीज या समस्येचा सामना (Face the problem) करावा लागतो, परंतु तसे नाही. दारू न पिणाऱ्या लोकांनाही हा आजार होऊ शकतो. पण जे लोक जास्त प्रमाणात दारूचे सेवन करतात, अशा लोकांमध्ये ही समस्या जास्त दिसून येते असे म्हटल्यास चुकीचे ठरणार नाही. ज्या लोकांनी कधीही दारूचे सेवन केले नाही, त्यांच्यामध्येही ही समस्या दिसून येते आणि याची अनेक कारणे (Many reasons) असू शकतात. जसे: उच्च कोलेस्टेरॉल पातळी, मधुमेह, स्लीप एपनिया, अंडरएक्टिव्ह थायरॉईड इ. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, हा रोग सुरुवातीला आढळत नाही. नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग ही एक स्थिती आहे जी अल्कोहोलमुळे उद्भवत नाही, परंतु या स्थितीत अल्कोहोल घेतल्यास ते खराब होऊ शकते.

पचनसंस्थेवर परिणाम

निरोगी व्यक्तीच्या यकृतामध्ये चरबीचे प्रमाण नगण्य असते. फॅटी लिव्हर ही एक समस्या आहे ज्यामध्ये शरीरातील अतिरिक्त कॅलरीज चरबीमध्ये रूपांतरित होतात आणि यकृताच्या पेशींमध्ये जमा होतात, ज्यामुळे यकृत योग्यरित्या कार्य करू शकत नाही. जेव्हा यकृताच्या पेशींमध्ये चरबी जास्त प्रमाणात जमा होऊ लागते, तेव्हा जळजळ सुरू होते, ज्यामुळे पचनसंस्थेवर परिणाम होतो आणि शरीर कमकुवत होऊ लागते. जेव्हा शरीरातील एकूण चरबीचे प्रमाण यकृताच्या वजनाच्या 10% पेक्षा जास्त होते, तेव्हा त्या स्थितीला फॅटी लिव्हर म्हणतात. यकृतावर चरबी जमा झाल्यामुळे अन्न पचणे कठीण होते आणि रुग्णाला पोटदुखीसह इतर लक्षणे दिसू लागतात. ही समस्या साधारणपणे वयाच्या 40 नंतर दिसून येते. स्थिती जसजशी वाढत जाते तसतसे यकृताला सूज देखील येऊ शकते.

दोन प्रकारचे फॅटी लिव्हर

अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग

जास्त मद्यपान केल्यामुळे असे होते. जास्त दारू प्यायल्याने यकृतावर चरबी जमा होण्यास सुरुवात होते आणि त्यावर सूज येते. तुम्ही अल्कोहोल पीत नसल्यास, सुमारे सहा आठवड्यांच्या आत, यकृतातून चरबीचा थर काढून टाकण्यास सुरवात होते.

नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग

जे लोक जास्त तळलेले आणि जास्त चरबीयुक्त पदार्थ खातात त्यांना लठ्ठपणा आणि मधुमेह होण्याची शक्यता असते, ज्यामुळे फॅटी लिव्हर देखील होऊ शकते. असे अन्न जास्त वेळ खाल्ल्याने यकृतावर चरबी जमा होते. वेळेवर उपचार न केल्यास लिव्हर फायब्रोसिसची स्थिती येऊ शकते. यकृत आणि त्याच्या सभोवतालच्या ऊतींचे नुकसान होऊ लागते. स्थिती गंभीर झाल्यास, ही समस्या सिरोसिसमध्ये बदलू शकते, ज्यामध्ये यकृत सामान्यपणे कार्य करणे थांबवते.

लक्षणे काय आहेत

सामान्यतः, फॅटी लिव्हरची कोणतीही लक्षणे सुरुवातीच्या टप्प्यात नसतात, परंतु काही सामान्य लक्षणांच्या आधारे हा आजार ओळखता येतो.
– पोटात दुखणे
– पोटाच्या वरच्या भागात सूज येणे
– भूक न लागणे आणि अन्नाचे पचन नीट न होणे
– वजन कमी होणे आणि अशक्तपणा जाणवणे
– गोंधळ आणि गोंधळाची स्थिती
– उलट्या होणे
– थकवा जाणवणे

फॅटी लिव्हर समस्या येऊ नये म्हणून हे करा

भरपूर फायबरयुक्त पदार्थ आणि संपूर्ण धान्य खा.
कॅन केलेला रस ऐवजी ताजी फळे खा. ग्रीन टी प्या.
नियमित व्यायाम करा.
दारूचे सेवन करू नका.
परिष्कृत कार्बोहायड्रेट्स आणि पांढर्या साखरेचा वापर पूर्णपणे थांबवा.
लसूण आणि कोबी खा.
पांढरे हरभरे, उडीद डाळ आणि राजमा यांसारखे त्वचा सुधारणारे पदार्थ माफक प्रमाणात खा. रात्री ते खाणे टाळा.
ताक, नारळ पाणी, सूप आणि मसूर पाणी प्या.
रात्री उशिरा खाणे टाळा.
अन्न चघळल्यानंतरच खा.
फास्ट फूड जास्त खाऊ नका. ब्रोकोली, मासे, एवोकॅडो आणि अक्रोड खा.
बॅरिएट्रिक शस्त्रक्रियेचा देखील सल्ला दिला जाऊ शकतो.