
मुंबई : इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्च (ISER) च्या शास्त्रज्ञांनी जांभुळचे जीनोम सिक्वेन्सिंग तयार केले आहे. ज्यामुळे जांभुळचे आणखी काय उपयोग होऊ शकतात याबाबत आणखी खुलासा झाला आहे. जांभुळमध्ये असलेले अँटी-ऑक्सिडंट, अँटी-फंगल आणि अँटी-व्हायरल गुणधर्मामुळे ते कर्करोग आणि मधुमेह यांसारख्या अनेक मोठ्या आजारांवर रामबाण उपाय ठरणार आहेत.
शास्त्रज्ञांचा असा दावा आहे की जांभुळमध्ये असलेल्या जीनोम आतापर्यंत क्रमबद्ध झाला नव्हता, हा जगातील पहिला जीनोम अनुक्रम आहे. जीनोम सिक्वेन्सिंगच्या मदतीने जांभुळचे फळ, त्याच्या बिया आणि त्याचे साल यांचे काय विशिष्ट गुणधर्म आहेत ते पुढे आले आहे. जांभुळमुळे आता कर्करोग,अल्सर आणि मधुमेह सारख्या इतर मोठ्या आजारांवरही उपचार करता येणार आहेत.
जांभुळचे इतर गुणधर्म ओळखण्यासाठी शास्त्रज्ञ बराच काळ प्रयत्न करत होते. जांभुळच्या झाडाच्या 1200 प्रजाती आहेत. या सर्व Syzygium कुटुंबातील प्रजाती आहेत. या वनस्पतीमध्ये 61 हजार जनुके आढळतात. जीनोम सिक्वेन्सिंगसाठी एल्युमिना, टेनेक्स आणि नॅनोपोर तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे.
जामुनच्या बियांमध्ये जांबोळी आढळून आल्याने ते अँटी-डायबेटिक, अँटी-अल्सर, अँटी-फंगल आणि अँटी-ऑक्सिडंट म्हणून काम करते. या जीनोम सिक्वेन्सिंगद्वारे शास्त्रज्ञांना हे देखील कळले की त्यात कोणते जीन्स आहेत, त्यामुळे त्याचे महत्त्व वाढले आहे. हा क्रम पूर्ण करण्यासाठी शास्त्रज्ञांना अडीच वर्षे लागली. हे संशोधन फ्रंटियर इन प्लांट सायन्स या आंतरराष्ट्रीय जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहे.
जीनोम सिक्वेन्सिंगच्या मदतीने वनस्पतींमध्ये दडलेले गुण शोधले जातात. हे जीनोम अनुक्रम जीन्स तयार करतात. त्याच्या मदतीने हे जनुक कसे कार्य करतात आणि त्यांच्यात मिळून कोणते गुण विकसित होतात हे देखील कळते.
या वनस्पतींचे जीनोम सिक्वेन्सिंग देखील करण्यात आले आहे. ISRA च्या जीवशास्त्र विभागातील शास्त्रज्ञांनी ब्लॅकबेरी व्यतिरिक्त गिलॉय, आवळा, पिंपळ, कोरफड आणि आले यांच्यावर जीनोम सिक्वेन्सिंग केले आहे.
जांभुळ वनस्पतीच्या जीनोमचे अनुक्रम करून, त्याची प्रजाती आणि औषधी गुणधर्म शोधले गेले आहेत. जांभुळ वनस्पतीचा जीनोम आजपर्यंत अनुक्रमित झाला नव्हता, हा जगातील पहिला जीनोम अनुक्रम आहे.