Winter Solstice: आज आहे वर्षातला सर्वात लहान दिवस, काय आहे यामागचे भाैगाेलिक कारण?

वर्षातला सर्वात लहान दिवस

Image Credit source: Social Media

मुंंबई, आज 22 डिसेंबर हा वर्षातील सर्वात लहान दिवस (shortest day) असणार आहे.  ही एक खगाेलिय घटना असणार आहे. आज पृथ्वी सूर्याभोवती फिरत असताना सूर्य मकर राशीच्या उष्ण कटिबंधावर उभा असेल. यामुळे पृथ्वीच्या उत्तर गोलार्धात आज सर्वात लहान दिवस आणि सर्वात मोठी रात्र असेल. मध्य भारताबद्दल सांगायचे झाल्यास तिथे सूर्योदय सकाळी 7.05 वाजता होईल. सूर्यास्त संध्याकाळी 5.46 वाजता होईल. म्हणजे दिवसाची वेळ 10 तास 41 मिनिटे असेल. आणि रात्रीची वेळ 13 तास 19 मिनिटे असणार आहे.

असे का हाेते?

आज सूर्याची किरणे थेट विषुववृत्ताच्या दक्षिण बाजूला मकर राशीच्या उष्ण कटिबंधात पोहोचतात. विषुववृत्ताद्वारे हे किरण वर्षातून दोनदा पृथ्वीवर थेट पोहोचतात. आज विंटर सॉल्स्टिस म्हणजेच हिवाळी संक्रांती असेल. या दिवशी सूर्यप्रकाशाचा कोन 23 अंश 26 मिनिटे 17 सेकंद दक्षिणेकडे असेल. यालाच उत्तरायण देखील म्हणतात.

पुढील वर्षी 21 मार्च रोजी सूर्य विषुववृत्तावर असेल, त्यानंतर दिवस आणि रात्र समान वेळ असेल. त्याला इंग्रजीत Winter Solstice म्हणतात. Solstice हा लॅटिन शब्द आहे जो Solstim वरून आला आहे. लॅटिन शब्द सोलचा अर्थ सूर्य असा होतो तर सेस्टेअरचा अर्थ स्थिर राहणे. या दोन शब्दांना एकत्र करून संक्रांती हा शब्द तयार झाला आहे, ज्याचा अर्थ सूर्याचे उभे राहणे असा होतो. या नैसर्गिक बदलामुळे आज सर्वात लहान दिवस आणि सर्वात मोठी रात्र अनुभवायला मिळणार आहे.

इतर ग्रहांप्रमाणे, पृथ्वी देखील 23.5 अंशांवर झुकलेली आहे. झुकलेल्या अक्षावर पृथ्वीच्या फिरण्यामुळे सूर्याची किरणे एका ठिकाणी जास्त आणि दुसऱ्या ठिकाणी कमी पडतात. हिवाळी संक्रांतीच्या वेळी दक्षिण गोलार्धात जास्त सूर्यप्रकाश असतो.

त्याच वेळी, उत्तर गोलार्धात कमी सूर्यप्रकाश असतो. या कारणास्तव, या दिवशी सूर्य दक्षिण गोलार्धात जास्त काळ राहतो, यामुळे येथे दिवस मोठा असतो. अर्जेंटिना, ऑस्ट्रेलिया आणि दक्षिण आफ्रिकेसारख्या देशांमध्ये आजपासून उन्हाळा सुरू होत आहे.