
मार्गशीर्ष अमावस्या या महिन्याला हिंदू धर्मात विशेष महत्त्व आहे, कारण हा भगवान श्रीकृष्णाचा आवडता महिना मानला जातो. या महिन्यातील अमावस्या ही तारीख पूर्वजांना प्रार्थना करण्यासाठी आणि भगवान विष्णू व श्रीकृष्णाची पूजा करण्यासाठी खूप शुभ मानली जाते. धार्मिक श्रद्धेनुसार या दिवशी योग्य विधींनी पूजा केल्याने पूर्वजांची पापे शांत होतात आणि घरात सुख आणि समृद्धी येते. कॅलेंडरनुसार 2025 मध्ये मार्गशीर्ष अमावस्येचा उपवास 20 नोव्हेंबर 2025 रोजी साजरा केला जाईल. तर आजच्या लेखात आपण मार्गशीर्ष अमावस्येला भगवान श्रीकृष्ण आणि पिंपळाच्या झाडाची पूजा कशी करावी आणि त्याचे नियम काय आहेत ते जाणून घेऊयात.
मार्गशीर्ष महिना हा स्वतः भगवान श्रीकृष्ण यांना समर्पित आहे. या अमावस्येला त्यांची पूजा केल्याने सर्व इच्छा पूर्ण होतात असे मानले जाते.
स्नान आणि प्रतिज्ञा: अमावस्येच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून पवित्र नदीत स्नान करा. जर हे शक्य नसेल तर घरी गंगाजल आणि काळे तीळ पाण्यात मिसळून स्नान करा. स्वच्छ कपडे परिधान करा आणि भगवान श्रीकृष्णाची पूजा करण्याची प्रतिज्ञा करा.
अभिषेक आणि शृंगार: पंचामृत (दूध, दही, तूप, मध, गंगाजल) ने युक्त भगवान श्रीकृष्णाची म्हणजेच बालगोपाल यांच्या मूर्तीचा अभिषेक करा. त्यांना नवीन वस्त्र परिधान करा आणि मोरपंख, चंदन आणि वैजयंती माळा घालून सजवा.
नैवेद्य आणि मंत्र जप: त्यांना लोणी-मिश्री आणि नैवेद्यात तुळशीची पाने अर्पण करा. पूजा करताना “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय” किंवा “कृं कृष्णाय नमः” हा मंत्र जप करा.
पवित्र ग्रंथ: या दिवशी श्रीमद् भगवद्गीतेचे पठण करणे विशेषतः शुभ मानले जाते. यामुळे मन शांत होते आणि पूर्वजांनाही शांती मिळते.
दीपदान: घरातील देवघरात भगवान विष्णू/कृष्णासमोर तुपाचा दिवा लावा.
पिंपळाच्या झाडाची पूजा आणि महत्त्व
पिंपळाचे झाड हे भगवान विष्णू, भगवान शिव आणि ब्रह्मा यांच्यासह सर्व देवी-देवतांचे निवासस्थान मानले जाते. ते पूर्वजांचेही निवासस्थान आहे. म्हणूनच अमावस्येच्या दिवशी पिंपळाच्या झाडाची पूजा करण्याचे महत्त्व अनेक पटींनी वाढते.
पिंपळाच्या झाडाची पूजा विधी
सकाळी पाणी आणि दूध अर्पण करा: आंघोळ केल्यानंतर पिंपळाच्या झाडाला कच्चे दूध आणि पाणी अर्पण करा.
परिक्रमा: पाणी अर्पण केल्यानंतर पिंपळाच्या झाडाला 7 किंवा 11 वेळा प्रदक्षिणा घाला. प्रदक्षिणा करताना तुमच्या पूर्वजांचे स्मरण करा आणि त्यांचे आशीर्वाद घ्या.
संध्याकाळी दिवा दान: संध्याकाळी पिंपळाच्या झाडाखाली मोहरीच्या तेलाचा चारही बाजूंचा दिवा लावा.
मागे न वळता घरी परत या: दिवा लावल्यानंतर मागे न वळता घरी परत या. हा उपाय पूर्वजांचा शाप शांत करतो आणि घरात सुख-शांती आणतो.
पूजेसाठी आवश्यक नियम आणि उपाय
मार्गशीर्ष अमावस्येच्या दिवशी काही विशेष नियमांचे पालन करून आणि उपाय केल्यास शुभ फळे मिळतात.
पितृ तर्पण: हा दिवस प्रामुख्याने पूर्वजांना समर्पित असतो. या दिवशी दक्षिणेकडे तोंड करून, काळे तीळ आणि गवत पाण्यात मिसळून तर्पण करा.
दानाचे महत्त्व: अमावस्येला दान केल्याने शाश्वत पुण्य प्राप्त होते. या दिवशी अन्न, कपडे, ब्लँकेट, तीळ, गूळ किंवा पैसे दान करा.
प्राणी आणि पक्ष्यांसाठी अन्न: पूर्वजांचे आशीर्वाद मिळविण्यासाठी गायी, कुत्रे आणि कावळे यांच्यासाठी अन्न ठेवा.
( डिस्क्लेमर : वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)