Imran Khan : इम्रान खानच्या सभांना जमलेल्या गर्दीमुळे पाकिस्तान लष्कराला का घाम फुटतोय?
रावळपिंडी : रावळपिंडी (Rawalpindi) येथे असलेल्या पाकिस्तानी लष्कराच्या (Pakistani Army)मुख्यालयात सध्या अनेक घडामोडी होत आहे. पंतप्रधान पदावरून हटविण्यात आलेल्या इम्रान खान (Imran Khan) यांची भेट अनेक छोटे-मोठे अधिकारी भेट घेताना दिसत आहेत. तर माजी पंतप्रधान इम्रान खान यांच्यावर बारिक नजर पाकिस्तानी लष्कराची आहे. तर इम्रान खान यांच्या कराचीमध्ये झालेल्या जाहीर सभेमुळे लष्कराला का घाम फुटतोय? […]
रावळपिंडी : रावळपिंडी (Rawalpindi) येथे असलेल्या पाकिस्तानी लष्कराच्या (Pakistani Army)मुख्यालयात सध्या अनेक घडामोडी होत आहे. पंतप्रधान पदावरून हटविण्यात आलेल्या इम्रान खान (Imran Khan) यांची भेट अनेक छोटे-मोठे अधिकारी भेट घेताना दिसत आहेत. तर माजी पंतप्रधान इम्रान खान यांच्यावर बारिक नजर पाकिस्तानी लष्कराची आहे. तर इम्रान खान यांच्या कराचीमध्ये झालेल्या जाहीर सभेमुळे लष्कराला का घाम फुटतोय? असाच प्रश्न पाकिस्तान जनतेला पडलेला आहे. बागे-ए-जिना या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या मोहम्मद अली जिना यांच्या समाधीजवळील मैदानावर शनिवारी खान यांची सभा झाली त्याला लाखोंची गर्दी जमली होती. जी पूर्वी जिना यांच्या बहिण फातिमा जिना (Fatima Jina) यांच्या सभांना एवढी गर्दी असायची. तर पाकिस्तानी लष्कराला कुठेतरी भीती वाटते कारण इम्रान खान यांनी सत्तेत असताना लष्कराच्या कामकाजात ढवळाढवळ करण्याचे धाडस केले आणि आता पंतप्रधान नसतानाही ते लष्करातच आहेत. थेट किंवा अप्रत्यक्ष हल्ले करत आहेत.
सैन्याशी दोन हात
पाकिस्तानच्या इतिहासात पहिल्यांदाच एका पंतप्रधानाने लष्काराशी दोन हात केले होते. इम्रान खान यांचा लष्करप्रमुख कमर जावेद बाजवा यांना त्यांच्या पदावरून हटवण्याचा त्यांचा प्रयत्न होता. पण तसे होऊ शकले नाही. कारण कोर कमांडर शिवाय पाकिस्तानी लष्कराचा प्रमुख होऊ शकत नाही. आपल्या मर्जीतील व्यक्तीला लष्करप्रमुख करण्याच्या नादात त्यांनी सैन्याशी दोन हात केले होते. याआधी क्वचितच निवडून आलेल्या पंतप्रधानाने थेट लष्कराशी संपर्क साधण्याचे धाडस दाखवले असेल.
लष्कराच्या सभागृहातून बाहेर काढण्याचा प्रयत्न
तसेच कमर जावेद बाजवा यांना देशाच्या संसदेत अविश्वास ठरावापूर्वीच लष्कराच्या सभागृहातून बाहेर काढण्याचा इम्रान खानने अयशस्वी प्रयत्न केला होता. पण इम्रानने लष्कराला कायदेशीरपणे सांगितले की, ते त्याच्या पूर्वसुरींसारखा नाहीत. भूमिका कशी घ्यायची हे त्याला माहीत आहे.
लष्कराचा वाढता प्रभाव
पाकिस्तानातील लष्कराचा वाढता प्रभाव समजून घेण्यासाठी आपल्याला इतिहासाची पाने उघडावी लागतील. 14 ऑगस्ट 1947 रोजी पाकिस्तान जगाच्या नकाशावर आला. तेथे पहिली अकरा वर्षे सैन्य आपल्या छावण्यांमध्ये राहिले. त्यानंतर मीर जाफरचे वंशज (खरेच) पंतप्रधान इस्कंदर मिर्झा यांनी 27 ऑक्टोबर 1958 रोजी देशाची राज्यघटना विसर्जित केली आणि देशात मार्शल लॉ लागू केला. अयुब खान यांना लष्करप्रमुख केले. मात्र मिर्झाने तेरा दिवसांनंतर मिर्झा यांना सत्तेतून बेदखल केले. अयुब खान सत्तेवर आला. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, मिर्झा पंतप्रधान होईपर्यंत पाकिस्तानमध्ये जमहूरियतचे वारे वाहत होते आणि त्यानंतर ते कायमचे बंद झाले. मग तेथे सैन्य नाणे स्थापन केले. देशाच्या सीमेवर लक्ष ठेवण्याबरोबरच परकीय आणि देशांतर्गत बाबींमध्येही लष्कर हस्तक्षेप करू लागले.
लष्कराचा परराष्ट्र व्यवहारातही हस्तक्षेप
पाकिस्तानी लष्कराला परराष्ट्र व्यवहारातही हस्तक्षेप करण्याचा आजार आहे. कोणत्याही देशाचे राष्ट्रप्रमुख, पंतप्रधान किंवा इतर कोणतीही महत्त्वाची व्यक्ती जेव्हा पाकिस्तानात येते तेव्हा लष्करप्रमुख त्यांची भेट घेतात. कमर जावेद बाजवा देखील तीच परंपरा पुढे नेत आहेत. मात्र, त्यांना किंवा त्यांच्या आधीच्या सेनापतींना मुत्सद्देगिरीची समज नाही. बाजवा यांनी 23 जुलै 2019 रोजी अमेरिकेचे तत्कालीन अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांची वॉशिंग्टनमध्ये भेट घेतली. लष्करप्रमुख मुत्सद्देगिरीत ढवळाढवळ का करत आहेत, हे इम्रान खान समजू शकले नाही. त्यामुळे दोघांमधील अंतर वाढत गेले. इम्रान खान यांच्या नुकत्याच झालेल्या रशिया दौऱ्यानंतर विरोधकांनी त्यांच्याविरोधात मोर्चेबांधणी केली होती. अमेरिकेला आपले सरकार हटवायचे आहे, असा दावा ते करत होते. दुसरीकडे बाजवा अमेरिकेला साफ सांगत राहिले.
भारताची डोकेदुखी पाक लष्कर
इम्रान खान आणि त्यांच्या लष्कराच्या संबंधांबद्दल बोलायचे झाले तर पाकिस्तानी सैन्यावर पंजाबींचा प्रभाव निर्विवाद आहे. दोन्ही देशांत शांतता प्रस्थापित होणे ही फार दूरची शक्यता आहे. पाकिस्तानी लष्कराचा भारताकडून होणारा अपमान सर्वश्रुत आहे. प्रत्येक बाबतीत भारताचे नुकसान करणे हा त्याचा एकमेव उद्देश आहे. त्यामुळे शाहबाज शरीफ पंतप्रधान असोत की इम्रान खान, तिथली परिस्थिती सुधारणार नाही. कारण लष्करावर जोर नाही. त्यांना पहिल्यांदाच इम्रान खानकडून आव्हान मिळत आहे. त्यामुळे लष्कर त्रस्त झाले आहे. एवढेच नाही तर पाकिस्तानी जनताही इम्रान खानच्या पाठीशी उभी आहे. त्यालाही लोकशाही पाहण्याची तहान आहे.
अयुब खान ते बाजवा
जनरल अयुब खानपासून ते कमर जावेद बाजवापर्यंत सगळेच कट्टर भारतविरोधी आहेत. हे सर्व पंजाबी आहेत. आझमगडमधील शिबली कॉलेजमध्ये शिकलेले मिर्झा अस्लम बेग आणि मुशर्रफ हे बिगर पंजाबी आहेत. पाकिस्तानी लष्करात 80 टक्क्यांहून अधिक पंजाबी आहेत. पंजाब वगळता उर्वरित पाकिस्तानात भारतविरोधी वातावरण फारसे नाही. या रक्तपातात पाकिस्तानी लष्कराने आपल्या प्रियजनांनाही सोडलेले नाही. पाकिस्तानी लष्कराने 1971 मध्ये पूर्व पाकिस्तान (आता बांगलादेश) मध्ये बंगाली भाषिक लोकांवर अत्याचार केले. या कारवाईला पाकिस्तानी लष्कराने ऑपरेशन सर्च लाईट असे नाव दिले आहे. हा अत्याचार तसा नव्हता. लाखो लोकांची निर्घृण हत्या करण्यात आली, हजारो तरुणींवर सार्वजनिक बलात्कार करण्यात आले, विविध प्रकारचे अमानुष अत्याचार करण्यात आले. पाकिस्तानी सैन्याच्या दडपशाहीत मारल्या गेलेल्या लोकांची संख्या 3 दशलक्ष होती. १९७१ च्या भारतासोबतच्या युद्धात धूळ चाटल्यानंतर पाकिस्तानी सैन्याचा पराभव होईल. पण, असे झाले नाही.