
आपण आपल्या दुचाकी किंवा चारचाकी वाहनांच्या टायरला पंक्चर होताना अनेकदा पाहतो. रस्त्यावर चालताना काच, खडा किंवा अन्य धारदार वस्तू लागून टायर खराब होतो आणि गाडी थांबते. परंतु, हवाई जहाजांच्या बाबतीतही असंच काही होतं का? एवढ्या मोठ्या आणि प्रचंड वजन वाहून नेणाऱ्या विमानांचे टायरही पंक्चर होतात का? चला, या प्रश्नाचं उत्तर शोधूया.
हवाई प्रवासात टायरची भूमिका अतिशय महत्त्वाची असते. विमानाचं लँडिंग आणि टेकऑफ करताना होणारे मोठे झटके टायरचं संरक्षक कवच सहन करतात. तसेच, विमानाच्या ब्रेकिंग सिस्टिममध्येही टायरला महत्वाची भूमिका असते. विमान चालताना, पार्किंग करताना किंवा रनवेवर टैक्सींग करतानाही हे टायर मोठा भार सहन करतात.
आपल्या मनातला मुख्य प्रश्न म्हणजे विमानाचे टायर पंक्चर होतात का? उत्तर आहे: हो, होऊ शकतात! मात्र हे प्रमाण खूप कमी असतं. विमानाच्या टायरला विशेषतः मजबुतीने डिझाइन केलं जातं. ते ट्यूबलेस असतात आणि त्यात नायट्रोजन गॅस भरलेला असतो. नायट्रोजन गॅस वापरण्यामागील कारण म्हणजे ह्या गॅसला तापमानाचा विशेष फरक पडत नाही आणि त्यामुळे टायरचे प्रेशर स्थिर राहते.
तज्ज्ञांच्या मते, एका विमानाच्या टायरमध्ये तब्बल 38 टन भार सहन करण्याची क्षमता असते. हे टायर इतके मजबूत असले तरी काही अपवादात्मक परिस्थितीत, विशेषतः जर रनवेची पृष्ठभाग खराब असेल, तर टायर खराब होऊ शकतो किंवा पंक्चर होण्याची शक्यता असते. मात्र अशा घटना क्वचितच घडतात.
विमान उद्योगामध्ये सुरक्षा ही सर्वोच्च प्राधान्याची बाब आहे. त्यामुळे टायर तयार करताना जागतिक दर्जाचे सेफ्टी स्टँडर्ड्स पाळले जातात. विमानाच्या लँडिंग आणि टेकऑफच्या वेळी ताशी 250 किमी पेक्षा अधिक वेगाने रनवेवर घसरण होत असल्यामुळे टायरचे तापमान प्रचंड वाढते. त्यामुळे टायरमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या रबर मिश्रणाचा दर्जा खूप उच्च असतो.
जरी आपल्या रोजच्या गाड्यांप्रमाणे विमानाचे टायर पंक्चर होण्याचा धोका कमी असला तरी अशा घटना अशक्य नाहीत. यासाठीच दर लँडिंगनंतर, प्रत्येक उड्डाणापूर्वी आणि ठराविक कालावधीनंतर टायरची तपासणी आणि देखभाल नियमितपणे केली जाते. यामुळेच हवाई प्रवास अतिशय सुरक्षित आणि आरामदायक ठरतो.