ध्यान करण्यासाठी ‘या’ 7 प्राचीन टेक्निक आजही सर्वोत्तम, फायदे वाचून तुम्हीही थक्क व्हाल

meditation techniques

भारतीय संस्कृती ही नेहमीच ज्ञान, साधना आणि आत्मशांतीसाठी प्रसिद्ध राहिली आहे. प्राचीन काळात ऋषी-मुनी आपल्या मनाचा स्थिरपणा वाढवण्यासाठी आणि अंतर्मनाची शक्ती जागृत करण्यासाठी विविध साधनांच्या माध्यमातून ध्यान करत असत. आजही या पारंपरिक तंत्रज्ञानांचा उपयोग करून मनःशांती आणि एकाग्रता प्राप्त करता येते. जर तुम्हालाही एकाग्र होण्यास अडचण येत असेल, तर खालील सात प्राचीन भारतीय तंत्रे तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात:

१. त्राटक – न झपकता एका बिंदूकडे पाहणे

या साधनेत तुम्हाला एखाद्या बिंदूवर (जसे की मेणबत्तीची जळती ज्योत) पापणी न लवता काही मिनिटे पाहायचे असते. यामुळे डोळ्यांची दृष्टी वाढते आणि मनाच्या चंचलतेवर नियंत्रण मिळवते.

२. प्राणायाम – श्वासोच्छ्वासावर नियंत्रण:

प्राणायाम म्हणजे नियंत्रित आणि सखोल श्वास घेण्याची कला, जसे की अनुलोम-विलोम किंवा भ्रामरी प्राणायाम. यामुळे शरीर शांत होते आणि मेंदूपर्यंत भरपूर ऑक्सिजन पोहोचतो, ज्यामुळे मन ताजेतवाने राहते.

३. धारणा – मन एका बिंदूवर स्थिर करणे:

धारणा म्हणजे एखाद्या विचार, वस्तू किंवा ध्वनीवर संपूर्ण लक्ष केंद्रित करणे. यामुळे चंचल विचार कमी होतात आणि मनाची धार वाढते.

४. जप – मंत्रांचा पुनरुच्चार:

जप म्हणजे विशिष्ट मंत्र किंवा शब्दाचे पुनःपुन्हा उच्चारण करणे (मनात किंवा आवाजात). यामुळे अंतर्मनात ऊर्जा निर्माण होते आणि ध्यान अधिक सखोल होते.

५. योग निद्रा – शरीर विश्रांत, मन जागृत:

योग निद्रा म्हणजे शरीर पूर्णपणे विश्रांतीच्या स्थितीत ठेवणे, पण मन सतर्क ठेवणे. हे मानसिक थकवा कमी करते आणि विचारशक्ती वाढवते.

६. अभ्यास – नियमिततेने साधना करणे:

प्राचीन काळापासून सांगितले गेले आहे की नियमित सरावाशिवाय कौशल्य मिळत नाही. ध्यानसुद्धा रोजच्या सरावानेच शक्य होते. थोडा वेळ दररोज दिल्यास एकाग्रता हळूहळू वाढते.

७. नाद योग – ध्वनीच्या माध्यमातून ध्यान:

नाद योगात मंत्र, संगीत किंवा आंतरिक नादावर लक्ष केंद्रित केले जाते. यामुळे बाह्य गोंधळापासून सुटका होते आणि मन स्थिर होते. सध्याच्या धकाधकीच्या काळात ही एक प्रभावी ध्यानपद्धती आहे.