‘ब्लॅक मनी’बद्दल ऐकले असेल, पण ‘रेड मनी’ आणि ‘पिंक मनी’ म्हणजे काय? जाणून घ्या फरक

Black Money You Know But What About Red and Pink Money

Image Credit source: tv9 marathi

‘ब्लॅक मनी’ (काळा पैसा) या शब्दाबद्दल आपण नेहमीच ऐकतो. मनी लॉन्ड्रिंग (Money Laundering) किंवा बेकायदेशीर कमाईच्या संदर्भात हा शब्द अनेकदा वापरला जातो. नोटबंदीच्या काळातही यावर बरीच चर्चा झाली होती. पण, या ‘ब्लॅक मनी’ व्यतिरिक्त ‘रेड मनी’ (Red Money) आणि ‘पिंक मनी’ (Pink Money) असेही पैशांचे प्रकार आहेत, ज्यांबद्दल फार कमी लोकांना माहिती आहे. आज आपण या तीन प्रकारच्या पैशांमधील फरक समजून घेणार आहोत.

‘ब्लॅक मनी’ म्हणजे काय?

‘ब्लॅक मनी’ म्हणजे असा पैसा जो बेकायदेशीर मार्गांनी कमावला जातो आणि सरकारपासून लपवला जातो. कर चोरी (Tax Evasion), भ्रष्टाचार (Corruption), फसवणूक (Fraud), लाचखोरी (Bribery) किंवा इतर गैर-कायदेशीर आर्थिक गतिविधींमधून हा पैसा निर्माण होतो. ‘ब्लॅक मनी’ अनेकदा रोखीत (Cash) व्यवहार केला जातो, जेणेकरून त्याचा मागोवा घेणे कठीण होईल. भारतात ‘ब्लॅक मनी’ रोखण्यासाठी सरकारने नोटबंदी, जीएसटी (GST) आणि ‘अँटी-मनी लॉन्ड्रिंग’ कायदे (Anti-Money Laundering Laws) यांसारखी अनेक पावले उचलली आहेत.

‘रेड मनी’ म्हणजे काय?

‘रेड मनी’ हा देखील ‘ब्लॅक मनी’प्रमाणेच अवैध पैसा मानला जातो, परंतु हा पैसा विशेषतः गुन्हेगारी कारवायांतून कमावलेला असतो. ‘रेड मनी’ हे नाव याला ‘धोक्याचे प्रतीक’ म्हणून दिले गेले आहे, जसा लाल रंग धोक्याला दर्शवतो. हा पैसा केवळ अर्थव्यवस्थेला कमकुवत करत नाही, तर राष्ट्रीय सुरक्षेसाठीही (National Security) धोका निर्माण करू शकतो. दहशतवादी कारवायांना अर्थपुरवठा किंवा शस्त्रास्त्रांची अवैध खरेदी अशा गंभीर गुन्हेगारी कृतींमध्ये वापरला जाणारा पैसा ‘रेड मनी’मध्ये मोडतो, कारण तो थेट समाजासाठी आणि देशासाठी धोकादायक असतो.

‘पिंक मनी’ म्हणजे काय?

‘पिंक मनी’ हा शब्द अशा पैशाला सूचित करतो, जो विशिष्ट प्रकारच्या अवैध धंद्यातून कमावला जातो. यात प्रामुख्याने अवैध नशीले पदार्थ (Illegal Narcotics), अवैध जुगार (Illegal Gambling) यांसारख्या गतिविधींमधून मिळवलेला पैसा समाविष्ट असतो. काही वेळा, बेकायदेशीर देहविक्रय (Illegal Prostitution) किंवा पोर्नोग्राफी (Pornography) संबंधित व्यवसायातून मिळवलेल्या पैशालाही ‘पिंक मनी’ म्हटले जाते. हा पैसा ‘ब्लॅक मनी’ आणि ‘रेड मनी’पेक्षा अधिक विशिष्ट आणि संवेदनशील प्रकारच्या गुन्हेगारी कृत्यांशी संबंधित असतो.

थोडक्यात, ‘ब्लॅक मनी’ हा कर चुकवलेला कोणताही अवैध पैसा असतो, ‘रेड मनी’ हा गंभीर गुन्हेगारी आणि राष्ट्रीय सुरक्षेशी संबंधित असतो, तर ‘पिंक मनी’ हा विशिष्ट प्रकारच्या अवैध धंद्यातून आलेला पैसा असतो. या तिन्ही प्रकारच्या पैशांमुळे देशाची अर्थव्यवस्था आणि सामाजिक व्यवस्था धोक्यात येते.