‘टॅब्लेट’ आणि ‘स्मार्टफोन’ मुळे सुधारू शकते तुमची मेमरी स्किल्स; संशोधनातील माहिती

ईएमआयवर स्मार्टफोन खरेदी केला म्हणून पती-पत्नीत वाद

मुंबई : स्मार्टफोन आणि इतर डिजिटल उपकरणे लोकांना आळशी किंवा विसरण्याऐवजी स्मरणशक्ती सुधारण्यास (Improve memory) मदत करतात, असे एका नवीन अभ्यासात आढळून आले आहे. जर्नल ऑफ एक्सपेरिमेंटल सायकोलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या निष्कर्षांवरून असे दिसून आले आहे की, डिजिटल उपकरणे लोकांना महत्त्वाची माहिती साठवण्यात (storing information) आणि कुठलीही माहिती लक्षात ठेवण्यास मदत करतात. तसेच कमी महत्वाची माहिती डोक्यातून काढून टाकण्यासही मदत करतात. यूसीएल संशोधन: युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडनचे संशोधक सॅम गिल्बर्ट म्हणाले, “डिजिटल उपकरणामध्ये माहिती संचयित केल्याने मेमरी क्षमतेवर (memory capacity) कसा परिणाम होऊ शकतो हे आम्हाला जाणून घ्यायचे होते. म्हणून हा अभ्यास करण्यात आला. अभ्यासाअंती असे आढळून आले की, टॅब्लेट आणि स्मार्टफोन सारखे डीवाईस मानवांची स्मरणशक्ती सुधारण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात.

काय आढळले संशोधनात?

संशोधक म्हणाले, “आम्हाला आढळले की, जेव्हा लोकांना बाह्य मेमरी वापरण्याची परवानगी होती, तेव्हा डिव्हाइसने त्यांना त्यात जतन केलेली माहिती लक्षात ठेवण्यास मदत केली. हे आश्चर्यकारक होते. परंतु आम्हाला असेही आढळले की, डिव्हाइसने जतन न केलेल्या माहितीसाठी लोकांची मेमरी देखील सुधारली.

न सठवलेली माहितीही राहते लक्षात

टेक्नीकल एक्सपर्टने याबाबत, चिंता व्यक्त केली आहे की तंत्रज्ञानाच्या अतिवापरामुळे कम्युनिकेशन स्कील नष्ट होऊ शकते आणि ‘डिजिटल डिमेंशिया’ होऊ शकतो. दरम्यान, निष्कर्ष असे सूचित करतात की, बाह्य मेमरी म्हणून डिजिटल उपकरणाचा वापर केल्याने लोकांना केवळ डिव्हाइसवर जतन केलेली माहिती लक्षात ठेवण्यास मदत होत नाही तर ते त्यांना जतन न केलेली माहिती लक्षात ठेवण्यास देखील मदत करते.

मानवांवर झाले संशोधन

अभ्यासासाठी, संशोधकांनी टचस्क्रीन डिजिटल टॅबलेट किंवा संगणकावर चालवण्याजोगे मेमरी टास्क विकसित केले. 18 ते 71 वयोगटातील 158 स्वयंसेवकांद्वारे चाचणी घेण्यात आली. सहभागींना स्क्रीनवर 12 क्रमांकित मंडळे दाखवली गेली आणि काही डावीकडे आणि काही उजवीकडे ड्रॅग करणे लक्षात ठेवावे लागले. त्यांचा पगार प्रयोगाच्या शेवटी त्यांना लक्षात ठेवलेल्या मंडळांची संख्या उजवीकडे ड्रॅग करून निर्धारित केला गेला.

अभ्यासातील, सहभागींनी हे कार्य 16 वेळा केले. अर्ध्या चाचण्या लक्षात ठेवण्यासाठी त्यांना स्वतःची मेमरी वापरावी लागली आणि उर्वरित अर्ध्यासाठी डिजिटल डिव्हाइसवर स्मरणपत्रे सेट करण्याची परवानगी दिली गेली. परिणामांमध्ये असे आढळून आले की, सहभागींनी उच्च-मूल्य असलेल्या मंडळांचे तपशील संग्रहित करण्यासाठी डिजिटल उपकरणांचा वापर केला आणि जेव्हा त्यांनी केले तेव्हा त्या मंडळांसाठी त्यांची स्मरणशक्ती 18 टक्क्यांनी सुधारली.