Choti Diwali 2023 : आज छोटी दिवाळी, असे आहे या सणाचे धार्मिक महत्त्व

मुंबई : दिवाळीचा आठवडा धनत्रयोदशीपासून सुरू होतो. दिवाळीच्या एक दिवस आधी छोटी दिवाळी साजरी केली जाते. छोटी दिवाळी ही नरक चतुर्दशी म्हणून ओळखली जाते. यावेळी छोटी दिवाळी किंवा नरक चतुर्दशी (Narak Chaturtdashi) 11 नोव्हेंबर म्हणजेच आज आहे. तसेच मोठी दिवाळीचे लक्ष्मीपूजन उद्या होणार आहे. दिवाळीच्या दिवशी लक्ष्मी आणि गणेशाची पूजा केली जाते. छोट्या दिवाळीच्या दिवशी यमराजाची पूजा केली जाते. नरक चतुर्दशीला यम चतुर्दशी आणि रूप चतुर्दशी असेही म्हणतात. नरक चतुर्दशी किंवा छोटी दिवाळीला संध्याकाळी घरात दिवा लावला जातो, त्याला यम दीपक म्हणतात. यमराजासाठी दिवा लावल्याने अकाली मृत्यू टळतो.

छोटी दिवाळी 2023 शुभ मुहूर्त

यावेळी छोटी दिवाळी किंवा नरक चतुर्दशी 11 नोव्हेंबरला म्हणजेच आजच साजरी केली जाईल. चतुर्दशी तिथी 11 नोव्हेंबर रोजी दुपारी 1:57 वाजता सुरू होईल आणि 12 नोव्हेंबर रोजी 2:44 वाजता चतुर्दशी तिथी समाप्त होईल. या दिवशी अभ्यंगस्नान मुहूर्त 12 नोव्हेंबर रोजी पहाटे 5.28 ते 6.41 पर्यंत असेल.

छोटी दिवाळीला नरक चतुर्दशी का म्हणतात

हा प्रश्न अनेकदा लोकांच्या मनात येतो की छोटी दिवाळीला नरक चतुर्दशी का म्हणतात, तर चला जाणून घेऊया त्यामागचे कारण. हिंदू मान्यतेनुसार, या दिवशी भगवान विष्णूचा अवतार असलेल्या भगवान श्रीकृष्णाने नरकासुर या राक्षसाचा वध केला होता. 16 हजारांहून अधिक महिला नरकासुराच्या तुरुंगात कैद होत्या, ज्यांना भगवान श्रीकृष्णाने मुक्त केले होते. तेव्हापासून छोटी दिवाळी ही नरक चतुर्दशी म्हणून साजरी केली जाते.

छोटी दिवाळी पूजन विधी

नरक चतुर्दशी किंवा छोटी दिवाळी या दिवशीही रूप चौदस हा सण साजरा केला जातो. या दिवशी सकाळी तिळाचे तेल लावून स्नान केल्याने भगवान श्रीकृष्ण सौंदर्य आणि कृपा प्रदान करतात. या दिवशी श्रीकृष्ण, हनुमानजी, यमराज आणि माता काली यांची पूजा करण्याची परंपरा आहे. नरक चतुर्दशीच्या दिवशी ईशान्य दिशेला तोंड करून पूजा करावी. पूजेच्या वेळी पंचदेव, श्री गणेश, दुर्गा, शिव, विष्णू आणि सूर्यदेव यांची एका चौकटीवर स्थापना करा. यानंतर पंचदेवांना गंगाजलाने स्नान करावे आणि रोळी किंवा चंदनाने तिलक लावावा.

त्यांना धूप, दिवा आणि फुले अर्पण करा आणि आवाहन मंत्रांचा जप करा. जाणवे, मौली धागा, वस्त्रे आणि नैवेद्य सर्व देवांना अर्पण करावे. यानंतर सर्व देवतांचे मंत्र आणि स्तुती करा. आरती करून पूजा समाप्त करावी. पूजेनंतर या दिवशी यमदीप प्रज्वलित करण्याची परंपरा आहे. पिठाचा चार तोंडी दिवा बनवून घराबाहेर दारावर लावला जातो. यासोबतच छोटी दिवाळीला प्रदोष काळात दिवा लावल्याने घरातील दुःख आणि दारिद्र्य दूर होते.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)