पंधरावे दलाई लामा यांचा जन्म कधी होणार? तिबेटचा इतिहास काय सांगतो, जाणून घ्या

तिबेटी बौद्ध धर्मातील अत्यंत पूजनीय आणि गूढ परंपरा असलेले दलाई लामा पुढे कधी आणि कुठे जन्म घेतील? हा प्रश्न केवळ धार्मिक अनुयायीच नव्हे तर जगभरातील राजकीय आणि आध्यात्मिक विश्लेषकांनाही गोंधळात टाकतो. विशेष म्हणजे या प्रश्नाचे कोणतेही निश्चित उत्तर आजतागायत सापडलेले नाही आणि भविष्यातही शक्य नाही. पण इतिहास या रहस्यावर थोडा प्रकाश टाकतात. दलाई लामांच्या आतापर्यंतच्या जन्मावर नजर टाकली तर दलाई लामांचा पुनर्जन्म 9 महिने 1 दिवस ते 3 वर्षांपर्यंतचा पुढचा अवतार समोर येऊ शकतो.

600 वर्षांची परंपरा

दलाई लामा परंपरेची सुरुवात 1391 मध्ये गेडून ड्रुपापासून झाली असे मानले जाते. बरोबर 11 महिने 19 दिवसांनी 1475 मध्ये त्यांचे निधन झाले तेव्हा गेडून ज्ञात्सो यांचा जन्म झाला, जे दुसरे दलाई लामा बनले. यानंतर 1 ते 2 वर्षांच्या आत अनेक दलाई लामांचा जन्म झाला, पण कधी कधी अंतराल वाढले. उदाहरणार्थ, तेरावे दलाई लामा ‘तुबतेन ग्यात्सो’ जन्माला येण्यासाठी 2 वर्ष 9 महिने आणि 18 दिवस लागले. 6 जून 1935 रोजी जन्मलेले सध्याचे 14 वे दलाई लामा आपल्या पूर्वसुरींच्या मृत्यूनंतर 1 वर्ष 5 महिने 20 दिवसांनी जगात आले. पाचवे दलाई लामा यांचा जन्म कमीत कमी अंतराने झाला होता, त्यांचा जन्म फक्त 9 महिने 1 दिवसानंतर झाला होता. ही आतापर्यंतची सर्वात वेगवान पुनर्जन्माची प्रक्रिया मानली जाते.

पुढच्या अवताराने हे गूढ का दडलेले आहे?

14 वे दलाई लामा, ज्यांचे खरे नाव तेनजिन ग्यात्सो आहे, ते आता 89 वर्षांचे आहेत. पण तिथे असतानाच पंधरावे दलाई लामा जन्माला येऊ शकतात. 2011 मध्ये त्यांनी स्वत: आपल्या हयातीत पुढचा अवतार निवडू शकतो असे अतिशय महत्त्वाचे संकेत दिले होते. परंपरेनुसार हे एक विलक्षण पाऊल असेल, पण ते ‘धर्मांतराला परवानगी’ मानले जाते. मात्र पंधरावे दलाई लामा यांचा जन्म केव्हा आणि कुठे होईल, याची कोणालाच कल्पना नाही. पण जेव्हा जेव्हा असे होईल तेव्हा ते जागतिक राजकारणाला हादरवून टाकेल.

दलाई लामा चीनला का पाडतात?

दलाई लामांच्या जन्माचा शोध हा केवळ आध्यात्मिक मुद्दा नसून तिबेटच्या स्वातंत्र्याशी आणि चीनच्या राजकारणाशीही निगडित आहे. पुढच्या दलाई लामांची निवड आपल्या देखरेखीखाली व्हावी, अशी चीनची इच्छा आहे, तर तिबेटी समुदाय आणि जगभरातील अनेक धार्मिक नेते या कल्पनेला विरोध करतात. अशा परिस्थितीत पंधरावे दलाई लामा जन्माला यायला किती वेळ लागेल याबद्दल खात्रीने काहीही सांगता येत नाही.