चीन-रशिया खजिना शोधण्यासाठी निघाला, अमेरिकेला थेट आव्हान?
चीन आणि रशियाचा दावा आहे की या मोहिमेमुळे महासागरांचे पर्यावरण समजून घेण्यास मदत होईल, ज्यामुळे हवामान मॉडेलिंग, सागरी संसाधनांचे संरक्षण आणि भविष्यातील नैसर्गिक आपत्तींचा अंदाज येऊ शकतो.
चीन आणि रशिया तब्बल पाच वर्षांनंतर पुन्हा एकदा खजिना शोधण्यासाठी एकत्र आले आहेत. उभय देशांनी नव्या संयुक्त महासागरीय मोहिमेला सुरुवात केली आहे. या संशोधन मोहिमेचा उद्देश समुद्रातील सातत्याने होणारा विकास, हवामान बदल आणि त्याचा खोल समुद्रातील परिसंस्थेवर होणारा परिणाम समजून घेणे हा आहे.
रशियाच्या व्लादिवोस्तोक बंदरातून या महत्त्वाकांक्षी मोहिमेची सुरुवात करण्यात आली असून, तेथून ‘अकॅडमिया एम.ए.’ या संशोधन नौकेने ही मोहीम सुरू केली आहे. लाव्हरेन्त्येव्ह ट्रिप सुरू झाली आहे. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, या जहाजावर चीन आणि रशियाच्या 25 शास्त्रज्ञांची टीम असून ही टीम जवळपास 45 दिवस सलग मोहिमेवर असणार आहे.
साऊथ चायना मॉर्निंग पोस्टने दिलेल्या वृत्तानुसार, नैसर्गिक संसाधन मंत्रालयाच्या अंतर्गत चीनच्या फर्स्ट ओशनोग्राफिक इन्स्टिट्यूटने (एफआयओ) म्हटले आहे की, बदलत्या हवामानाचा खोल समुद्रातील पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांवर लक्ष केंद्रित करणारी ही दोन्ही देशांदरम्यान सुरू केलेली नववी आणि कोविड महामारीनंतरची पहिली मोहीम आहे.
बेरिंग समुद्र आणि वायव्य पॅसिफिक महासागर या मोहिमेचा मुख्य केंद्रबिंदू असेल, जिथे शास्त्रज्ञ पर्यावरणाचे सर्वेक्षण करतील. गेल्या 1.26 लाख वर्षांत या प्रदेशात हवामान बदलामुळे काय बदल झाले आहेत, हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न शास्त्रज्ञ करणार आहेत. या भागातील दुर्मिळ नैसर्गिक संसाधनांचा शोध घेणे हाया मोहिमेचा खरा हेतू असल्याचेही अनेक तज्ज्ञ सांगत आहेत.
चीन आणि रशियाचा दावा आहे की या मोहिमेमुळे महासागरांचे पर्यावरण समजून घेण्यास मदत होईल, ज्यामुळे हवामान मॉडेलिंग, सागरी संसाधनांचे संरक्षण आणि भविष्यातील नैसर्गिक आपत्तींचा अंदाज येऊ शकतो. भविष्यातील जागतिक सागरी धोरणात आशियाची भूमिका बळकट करण्याच्या दिशेने हे महत्त्वाचे पाऊल असल्याचे चीनच्या ओशनोग्राफी इन्स्टिट्यूटने म्हटले आहे. पाश्चिमात्य देशांचे आक्षेप एकत्र लढता यावेत, यासाठी गेल्या काही वर्षांपासून चीन आणि रशिया मिळून अशी मोहीम राबवत आहेत.
2009 मध्ये चीनमधील चिंगदाओ येथे चीन-रशिया सागरी विज्ञान परिसंवादाचे आयोजन करण्यात आले होते. 25 संस्थांमधील 120 हून अधिक शास्त्रज्ञ सहभागी झाले होते. 2017 मध्ये, एफआयओ आणि पीओआयने संयुक्तपणे समुद्रशास्त्र आणि हवामानावरील संयुक्त संशोधन केंद्राची स्थापना केली.
पण या संशोधनामागे केवळ वैज्ञानिक शोध नाही, तर सामरिक महत्त्वही आहे, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. 2023 मध्ये चीन आणि रशियाने उत्तर सागरी मार्गावरील सहकार्यासाठी एक विशेष उपसमिती स्थापन केली. हा सागरी मार्ग रशियाच्या आर्क्टिक किनाऱ्यावरून स्कॅंडिनेव्हिया ते अलास्का पर्यंत 5,600 किलोमीटरपर्यंत पसरलेला आहे.
या मार्गाचे भौगोलिक स्थान भविष्यातील जागतिक व्यापाराचे केंद्र बनू शकते, विशेषत: हवामान बदलामुळे बर्फाच्या टोप्या पातळ होतात. याशिवाय दोन्ही देशांना मिळून या मार्गावर अधिकाधिक जहाजे चालवायची आहेत आणि चीन आणि रशियामधील व्यापार पाश्चिमात्य देशांच्या दबावातून मुक्त करायचा आहे.
