PHOTO | तुम्हाला माहित आहे का? बर्‍याच वेळा बदलला गेला भारताचा ध्वज, पूर्वी असा होता तिरंगा
भारताच्या राष्ट्रीय ध्वजाचा एक दीर्घ इतिहास आहे. वास्तविक, हे बर्‍याच वेळा बदलले गेले आहे आणि स्वातंत्र्य वर्षात सध्याचा तिरंगा राष्ट्रीय ध्वज म्हणून स्वीकारला गेला. अशा परिस्थितीत 1906 ते 1947 या काळात राष्ट्रध्वजाची कहाणी जाणून घ्या.
- पहिला राष्ट्रध्वज 7 ऑगस्ट 1906 रोजी कोलकाता म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या कलकत्ता येथील पारसी बागान चौक (ग्रीन पार्क) येथे फडकविण्यात आला. हा ध्वज लाल, पिवळा आणि हिरव्या रंगाच्या आडव्या पट्ट्यांचा बनलेला होता. यामध्ये वर हिरवा, मध्यभागी पिवळा आणि खाली लाल रंग होता. यासह कमळाची फुले, चंद्र-सूर्य देखील त्यात बनवले गेले होते.
- दुसरा ध्वज पॅरिसमध्ये मॅडम कामा आणि त्यांच्यासह काही निर्वासित क्रांतिकारकांनी 1907 मध्ये फडकविला होता. तथापि, बर्‍याच लोकांचे म्हणणे आहे की ही घटना 1905 मध्ये घडली होती. हा पहिल्या ध्वजासारखाच होता. तथापि, त्याच्या वरच्या पट्टीवर फक्त एक कमळ होते आणि सात तारे सप्तरशींचे प्रतिनिधित्व करतात. बर्लिनमधील समाजवादी परिषदेतही हा ध्वज प्रदर्शित करण्यात आला होता.
- तिसरा ध्वज 1917 मध्ये आला जेव्हा आपल्या राजकीय संघर्षाला निश्चित वळण लागले. देशांर्गत चळवळीच्या वेळी डॉ अ‍ॅनी बेसेंट आणि लोकमान्य टिळक यांनी हा ध्वज फडकावला होता. या ध्वजामध्ये 5 लाल आणि 4 हिरवे आडवे पट्टे आणि सप्तऋषीचे प्रतीक असलेले सात तारे बनविलेले होते. तर डाव्या आणि वरच्या किनाऱ्यावर (खांबाच्या दिशेने) युनियन जॅक होता. एका कोपऱ्यात एक सफेद अर्धचंद्र आणि तारा देखील होता.
- चौथा ध्वज अखिल भारतीय कॉंग्रेस कमिटीच्या अधिवेशनात आंध्र प्रदेशातील एका तरूणाने झेंडा बनवून गांधीजींना दिला. हा कार्यक्रम सन 1921 मध्ये बेजवाडा (आताचा विजयवाडा) येथे करण्यात आला. हे दोन रंगांचे होते. लाल आणि हिरवा रंग जो दोन मोठ्या समुदायाचे प्रतिनिधित्व करतो म्हणजेच हिंदू आणि मुस्लिम. भारताच्या उर्वरित समुदायाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी सफेद पट्टी असावी आणि देशाची प्रगती सूचित करण्यासाठी चालता चरखा असावा, अशी सूचना गांधीजींनी केली.
- यानंतर हा पाचवा ध्वज, जो सध्याच्या ध्वजापेक्षा थोडा वेगळा होता. त्यात चक्राच्या जागी चरखा होता. ध्वजांच्या इतिहासातील 1931 वर्ष हे एक अविस्मरणीय वर्ष आहे. तिरंगा ध्वज आमचा राष्ट्रीय ध्वज म्हणून स्वीकारण्याचा ठराव संमत झाला.
- अखेर 21 जुलै 1947 रोजी संविधान सभेने स्वतंत्र भारतीय राष्ट्रीय ध्वज म्हणून त्याचा स्वीकार केला. तथापि, अनेकांचे म्हणणे आहे की, 22 जुलै रोजी तो राष्ट्रीय ध्वज म्हणून स्वीकारण्यात आला. स्वातंत्र्यानंतर त्याचे रंग व त्यांचे महत्त्व कायम राहिले. ध्वजातील चरखाच्या जागी फक्त सम्राट अशोकाचा धर्मचक्र दाखविले गेले. अशा प्रकारे कॉंग्रेस पक्षाचा तिरंगा ध्वज अखेर स्वतंत्र भारताचा तिरंगा ध्वज बनला.