प्लास्टिकच्या बाटलीमध्ये पाणी प्यायल्याने कॅन्सर होतो? सत्य कळताच धक्काच बसेल
प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिण्याने कर्करोग होतो असे म्हणतात. काही लोक प्लास्टिकच्या बाटलीत आढळणाऱ्या बीपीए (BPA) सारख्या रसायनांमुळे कर्करोग होतो असा दावा देखील करतात. पण नेमकं सत्य काय? असा प्रश्न सर्वांना पडतो. चला जाणून घेऊया..
प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिणे आरोग्यासाठी चांगले मानले जात नाही. आरोग्य तज्ज्ञ अनेकदा प्लास्टिकऐवजी काचेच्या किंवा स्टीलच्या बाटल्या वापरण्याचा सल्ला देतात. अनेक संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिण्याने मायक्रोप्लास्टिक शरीरात प्रवेश करू शकतात, ज्यामुळे आरोग्यास हानी पोहोचू शकते. सध्या इंटरनेटवर एक पॉडकास्ट व्हायरल होत आहे, ज्यामध्ये असा दावा करण्यात आला आहे की प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिण्याने कर्करोग होऊ शकतो. विशेषत: जेव्हा बाटली कारमध्ये उष्णतेत ठेवली जाते किंवा ती वारंवार वापरली जाते. अशा प्रकारच्या गोष्टी अनेक वर्षांपासून सोशल मीडियावर फिरत आहेत. आता प्रश्न असा आहे की, खरंच प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिण्याने कर्करोगाचा धोका आहे का?
कॅन्सर रिसर्च यूके आणि कॅन्सर काउन्सिल ऑस्ट्रेलियाच्या अहवालांनुसार, आतापर्यंत असा कोणताही ठोस वैज्ञानिक पुरावा नाही की प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिण्याने कर्करोग होतो. जरी प्लास्टिकच्या बाटलीत बिस्फेनॉल-ए (BPA) सारखी रसायने किंवा इतर प्लास्टिक संयुगे आढळली, तरी ती पाण्यात खूप कमी प्रमाणात मिसळू शकतात. हे प्रमाण इतके कमी असते की त्यामुळे शरीराला कोणतीही हानी होत नाही.
इतकेच नव्हे, तर जेव्हा प्लास्टिक गरम केले जाते किंवा गोठवले जाते, तरीही कर्करोगाचा कोणताही धोका आढळलेला नाही. जॉन्स हॉपकिन्स युनिव्हर्सिटी आणि वॉल्टर रीड आर्मी मेडिकल सेंटरच्या हवाल्यानेही कर्करोगासंबंधी अशा अफवा पसरवल्या गेल्या होत्या, पण या दोन्ही संस्थांनी या दाव्यांचा स्पष्टपणे नकार दिला आहे.
आता बोलूया बीपीए (BPA) म्हणजे काय, ज्याला लोक अनेकदा कर्करोगाशी जोडतात. खरे तर, बिस्फेनॉल-ए (BPA) हे एक रासायनिक संयुग आहे, ज्याचा उपयोग गेल्या अनेक दशकांपासून प्लास्टिक बनवण्यासाठी केला जात आहे. बीपीएचा वापर मुख्यतः पॉलीकार्बोनेट प्लास्टिक आणि इपॉक्सी रेजिनच्या निर्मितीसाठी होतो, ज्यापासून दैनंदिन वापरातील वस्तू जसे की प्लास्टिकच्या बाटल्या, अन्न साठवण्याचे डबे, बेबी बाटल्या, डब्बाबंद खाद्यपदार्थांच्या डब्यांवरील आतील कोटिंग आणि थर्मल पेपर तयार केले जाते.
बीपीएला एंडोक्राइन डिसरप्टर मानले जाते. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, हे शरीराच्या हार्मोन प्रणालीत हस्तक्षेप करू शकते. हे इस्ट्रोजेनसारख्या हार्मोनची नक्कल करू शकते, ज्यामुळे शरीराच्या हार्मोनल संतुलनावर वाईट परिणाम होऊ शकतो. काही अभ्यासांमध्ये असे सुचवण्यात आले आहे की बीपीएच्या अत्यधिक संपर्कामुळे प्रजनन प्रणालीवर परिणाम होऊ शकतो, गर्भाच्या विकासात अडथळा येऊ शकतो, हृदयरोग आणि मधुमेहाचा धोका वाढू शकतो. याशिवाय, बीपीएच्या जास्त संपर्कामुळे स्तन आणि प्रोस्टेट कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो, पण याबाबत आतापर्यंत ठोस पुरावे मिळालेले नाहीत. याबाबत अधिक संशोधनाची गरज आहे.
आता प्रश्न आहे की, प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या बीपीएमुळे आरोग्याला धोका आहे का? यु.एस. एफडीए, ईएफएसए आणि फूड स्टँडर्ड्स ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड यांसारख्या अनेक देशांच्या नियामक संस्थांनी असे नमूद केले आहे की कमी प्रमाणात बीपीएचे सेवन सुरक्षित आहे, कारण शरीर ते त्वरित बाहेर टाकते. प्लास्टिकच्या बाटलीतून बीपीए खूप कमी प्रमाणात शरीरात जाते, जे शरीर लवकर तोडून लघवीद्वारे बाहेर टाकते, त्यामुळे त्याचे शरीरावर दुष्परिणाम होत नाहीत. तरीही, खबरदारी म्हणून अनेक देशांनी बेबी प्रोडक्ट्ससह काही उत्पादनांमध्ये बीपीएवर बंदी घातली आहे, जेणेकरून आरोग्याला कोणताही धोका उद्भवू नये.
(डिस्क्लेमर : वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही)
