मृत्यूनंतर 13 दिवस आत्मा पृथ्वीवर का राहतो? गरुड़ पुराणात काय आहे उल्लेख?

हिंदू धर्मातील गरुड पुराणानुसार, एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर, आत्मा त्याच्या घराभोवती आणि प्रियजनांभोवती सुमारे १३ दिवस पृथ्वीवर राहतो. या काळाला 'भूत अवस्था' असेही म्हणतात. यामागे अनेक धार्मिक आणि प्रतीकात्मक कारणे दिली आहेत.

Garud PuranImage Credit source: Tv9 Network

आरती बोराडे | Updated on: Jun 30, 2025 | 4:07 PM

: हिंदू धर्माशी निगडीत शेफाली जरीवालाचे 27 जून रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले आणि 28 जून रोजी त्यांचा हिंदू रीति-रिवाजांनुसार अंत्य संस्कारही झाले. अशा परिस्थितीत आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत की मृत्यूनंतर 13 दिवस आत्मा पृथ्वीवर का राहतो आणि यामागचे कारण काय आहे, चला जाणून घेऊया. गरुड़ पुराणानुसार, एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर 13 दिवस आत्मा पृथ्वीवर राहणे हे त्याच्या सूक्ष्म शरीराच्या निर्मिती, कुटुंबियांबद्दलच्या मोहामुळे भटकणे आणि यमलोकाच्या प्रवासासाठी तयार होण्याच्या प्रक्रियेचा एक भाग आहे. या काळात केलेले श्राद्ध कर्म आत्म्याला शांती आणि सद्गती मिळवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

: गरुड़ पुराणानुसार, जेव्हा आत्मा आपले शरीर सोडतो, तेव्हा तो तत्काळ दुसरे शरीर धारण करत नाही. पहिल्या 9 दिवसांत, कुटुंबाद्वारे केलेल्या पिंडदानातून आत्म्यासाठी सूक्ष्म शरीर (प्रेत शरीर) हळूहळू तयार होते. त्यानंतर या सूक्ष्म शरीरातूनच आत्मा पुढील प्रवास करतो. सूक्ष्म शरीर तयार झाल्यानंतर 10व्या दिवशी पिंडदानातून आत्म्याला प्रवास करण्याची शक्ती मिळते आणि 11व्या व 12व्या दिवशी पिंडदानातून सूक्ष्म शरीरावर मांस आणि त्वचा तयार होते. 13व्या दिवशी (तेराव्या संस्कार) पिंडदानातून आत्म्याला यमलोकापर्यंत प्रवास करण्यासाठी आवश्यक बळ मिळते आणि तो यमलोकाच्या प्रवासासाठी पुढे निघतो.

: मृत्यूनंतरही आत्म्यामध्ये आपले शरीर, कुटुंब आणि घर यांच्याबद्दल मोह कायम राहतो. तो आपल्या मृत्यूचा स्वीकार करू शकत नाही आणि आपली उपस्थिती जाणवण्याचा प्रयत्न करतो. तो आपल्या प्रियजनांना पाहू इच्छितो, त्यांचे बोलणे ऐकू इच्छितो आणि त्यांचे दुःख अनुभवतो, परंतु त्याच्याकडे शरीर नसते आणि तो त्यांच्याशी संवाद साधू शकत नाही. ही परिस्थिती आत्म्यासाठी तीव्र भूक, तहान आणि विलाप यांचे कारण बनते.

: गरुड़ पुराण सांगते की, मृत्यूनंतर 24 तासांच्या आत यमदूत आत्म्याला थोड्या वेळासाठी यमलोकात घेऊन जातात, जिथे त्याला त्याच्या आयुष्यातील पाप आणि पुण्य यांचा हिशेब दाखवला जातो. त्यानंतर आत्म्याला पुन्हा त्या ठिकाणी सोडले जाते जिथे त्याने शरीर सोडले होते. या 13 दिवसांच्या काळात आत्मा एकप्रकारे यमलोकाच्या अंतिम प्रवासाची तयारी करतो आणि आपल्या कर्मांच्या परिणामांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करतो. या 13 दिवसांत कुटुंबाद्वारे केले जाणारे श्राद्ध कर्म, पिंडदान, तर्पण आणि ब्राह्मण भोजन अत्यंत महत्त्वाचे असतात.

: ही कर्मे आत्म्याला प्रेत योनीतून मुक्ती मिळवून देतात आणि पुढील प्रवासासाठी शक्ती व मार्गदर्शन प्रदान करतात. जर ही कर्मे विधिवत केली गेली नाहीत, तर आत्म्याला यमलोकापर्यंत पोहोचण्यासाठी मोठे कष्ट सहन करावे लागू शकतात. तो प्रेत योनीतच भटकू शकतो. गरुड पुराणात म्हटले आहे की ज्या मृताचे पिंडदान केले जात नाही, त्याला यमराजाचे दूत १३ व्या दिवशी जबरदस्तीने यमलोकात ओढून नेतात. ((डिस्क्लेमर : वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे. याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही))

LIVETV