‘या’ पद्धतीनं व्रत केल्यास नव्या वर्षाच्या आगमनासोबत येईल आनंद
हिंदू धर्मात मुलांना आनंद देणारी मानली जाणारी ही एकादशी 2025 च्या शेवटच्या दिवशी सुरू होईल आणि नवीन वर्षाच्या पहिल्या दिवशी पूर्ण होईल. पौष महिन्याच्या शुक्ल पक्षाचे हे पवित्र एकादशी व्रत यशस्वी करण्यासाठी पूजा कशी करावी? पुत्रदा एकादशी व्रताची योग्य पद्धत, उपाय आणि धार्मिक महत्त्व जाणून घ्या.
सनातन परंपरेत, भगवान श्री विष्णूच्या आशीर्वादाचा वर्षाव करणारे मानले जाणारे एकादशी व्रत वर्षाच्या शेवटी 30 आणि 31 तारखेला ठेवले जाईल. इस्कॉनचे राष्ट्रीय दळणवळण संचालक ब्रिजेंद्रानंदजी महाराज यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, वैष्णव परंपरेशी संबंधित भाविक वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजेच 31 तारखेला हा उपवास सुरू करतील आणि दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच नवीन वर्षाच्या पहिल्या दिवशी पवित्र वेळी उपवास सोडतील. नियम, महत्त्व आणि उत्तम उपाय याबद्दल तपशीलवार जाणून घ्या. मुलाचे सुख-समृद्धी आणि त्याचे सौभाग्य वाढविणारे पुत्रदा एकादशी व्रत करण्यासाठी साधकाने या व्रताच्या एक दिवस आधी म्हणजे दशमी तिथीच्या संध्याकाळपासून या व्रताच्या नियमांचे पालन करण्यास सुरुवात केली पाहिजे आणि सूर्यास्तानंतर भोजन करू नये.
पुत्रदा एकादशीचे व्रत करणार्या साधकाने सकाळी सूर्योदयापूर्वी उठून शरीराने आणि मनाने शुद्ध व्हावे. शक्य असेल तर या दिवशी गंगेत स्नान करावे. जर तुम्ही गंगेच्या काठावर जाऊ शकत नसाल तर तुम्ही तुमच्या घरात आंघोळीच्या पाण्यात गंगाजल मिसळून आंघोळ करू शकता. हिंदू मान्यतेनुसार एकादशीच्या दिवशी साधकाने श्री हरीला प्रिय असे पिवळे वस्त्र परिधान केले पाहिजे आणि पूजेत पिवळी फुले, पिवळ्या मिठाई इत्यादी अर्पण केल्या पाहिजेत.
स्नान आणि ध्यानानंतर सर्वप्रथम श्री हरिचे रूप समजल्या जाणार् या भगवान श्री सूर्य नारायणाला अर्घ्य द्यावे. यानंतर पुत्रदा एकादशीचे व्रत विधीनुसार करण्याचा संकल्प करावा. पुत्रदा एकादशीच्या व्रताच्या दिवशी साधकाने आपल्या उपासनागृहावर किंवा ईशान्येकडील कोपऱ्यात पिवळे वस्त्र पसरवून भगवान विष्णू किंवा मूर्ती किंवा बाळगोपाळाचे चित्र स्थापित करावे आणि त्यांच्या विधीनुसार गंगाजल, पिवळे चंदन, केशर, फुले, धूप, दिवा, फळे, मिठाई यांची पूजा करावी. श्रीहरिला विष्णुप्रिया नावाची तुळशी अर्पण करेपर्यंत आपल्या एकादशीच्या व्रताची पूजा अपूर्ण आहे, परंतु एकादशीच्या दिवशी त्याची पाने तोडू नयेत हे लक्षात ठेवा. अशा परिस्थितीत एकादशीच्या उपवासाच्या एक दिवस आधी त्याची पाने तोडून घ्यावीत. विधीनुसार भगवान विष्णूची पूजा केल्यानंतर एकादशी व्रताची कथा सांगितली पाहिजे किंवा ऐकली पाहिजे. त्याचबरोबर ‘ॐ नमो भगवते वासुदेवाय’ या मंत्राचा अधिकाधिक जप तुळशीच्या माळेने करावा. पुत्रदा एकादशीच्या उपासनाच्या समाप्तीनंतर श्रद्धेने आरती करावी आणि प्रसाद वाटून स्वत: घ्यावा. लक्षात ठेवा की या उपवासात अन्न ग्रहण केले जाऊ नये. जरी तुम्ही उपवास करत नसाल तरी या दिवशी भात आणि तामसिक पदार्थांचे सेवन करण्यास विसरू नका. पुत्रदा एकादशीचे व्रत शिस्तपूर्वक ठेवून दुसऱ्या दिवशी द्वादशी तिथीला शुभ मुहूर्तावर स्नान आणि ध्यान करून हा उपवास श्रद्धेने करावा.
पुत्रदा एकादशी व्रत
पुत्रदा एकादशीच्या व्रताचे पुण्य प्राप्त करण्यासाठी जेव्हा तुम्ही हे व्रत सोडता तेव्हा तुम्ही आपल्या क्षमतेनुसार एखाद्या ब्राह्मणाला फळे, अन्न, वस्त्रे, द्रव्ये इत्यादी दान करणे आवश्यक आहे. पुत्रदा एकादशीच्या व्रताच्या दिवशी संध्याकाळी देवी लक्ष्मीचे रूप समजल्या जाणाऱ्या तुळशीच्या दुधापासून तयार केलेला शुद्ध देशी तुपाचा दिवा पेटवावा आणि तिला ११ वेळा प्रदक्षिणा घालावी.
पुत्रदा एकादशीच्या दिवशी श्री हरिच्या उपासनेत शंख बजावा आणि दक्षिणेकडील शंख असेल तर त्यात पाणी भरून श्रीहरिला अभिषेक करावा. पुत्रदा एकादशीच्या व्रताच्या दिवशी श्री विष्णू सहस्रनाम किंवा संतानगोपाल स्तोत्राचे पठण करून मुलांच्या सुखाचे आशीर्वाद प्राप्त करावेत.
पुत्रदा एकादशीचे धार्मिक महत्त्व
हिंदू मान्यतेनुसार, पौष महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या एकादशीला विधी केल्याने निपुत्रिक लोकांना संतान सुख मिळते, तर ज्यांना मुले आहेत त्यांना सुख आणि सौभाग्य मिळते. हे व्रत सर्व प्रकारच्या शुभ फळांनी मुलांना समृद्धी प्रदान करते. पुत्रदा एकादशीच्या व्रताच्या पुण्य प्रभावामुळे मुले आपल्या आई-वडिलांची सेवा करून त्यांना सर्व आनंद देतात. पुत्रदा एकादशीचे व्रत साधकाला अश्वमेध यज्ञाप्रमाणेच पुण्य देऊन सर्व प्रकारच्या पापांपासून आणि दोषांपासून मुक्त करते. या व्रताच्या पुण्य प्रभावामुळे साधक सर्व सुखांचा उपभोग घेतो आणि शेवटी त्याला विष्णू लोकाची प्राप्ती होते.
