
रक्ताची गाठ जमणे ही एक अशी प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये रक्त घट्ट होऊन जमा होऊ लागते. ज्या लोकांना मुंग्या येणे, बधिरपणा जाणवणे किंवा दुखणे जाणवते, त्यांच्यामध्ये रक्ताच्या गाठ होण्याची शक्यता असते. ही समस्या बहुतांश वेळा पायांच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये दिसून येते, परंतु अनेक कारणांमुळे ती शरीराच्या इतर अवयवांमध्येही होऊ शकते. हृदयात रक्ताच्या गाठ झाल्याने हृदय निकामी होणे किंवा हृदयविकाराचा झटका यासारख्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात.
हृदयात रक्ताची गाठ तयार होण्याची स्थिती खूपच दुर्मीळ आहे. फार कमी लोकांमध्ये ही समस्या दिसून येते. या स्थितीत हृदय निकामी होण्याचे कारण गाठीमुळे रक्ताचा सामान्य प्रवाह थांबणे आणि हृदयापर्यंत ऑक्सिजन कमी पोहोचणे. यामुळेच रक्ताच्या गाठी हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक यासारख्या जीवघेण्या आजारांना कारणीभूत ठरू शकतात. पण प्रश्न असा आहे की, या गाठी का तयार होतात आणि त्याची सुरुवातीची लक्षणे कशी ओळखावी?
Viral Video: मगरींनी घेरलं, पण ‘आकाशाचा राजा’ने वाचवले! सिंहच्या बछड्याचा खतरनाक व्हिडीओ
खाण्यापिण्याची आणि अस्वास्थ्यकर जीवनशैली
अपोलो रुग्णालयातील हृदयरोग तज्ज्ञ डॉ. वरुण बंसल सांगतात की, खराब खाण्यापिण्याची सवय आणि अस्वास्थ्यकर जीवनशैली ही रक्ताच्या गाठी तयार होण्याची सर्वात मोठी कारणे आहेत. जास्त तेलकट, जंक फूड आणि गोड पदार्थ खाल्ल्याने रक्तातील कोलेस्टरॉल वाढते आणि रक्तवाहिन्यांच्या भिंतींवर चरबी जमा होऊ लागते. हळूहळू रक्ताचा प्रवाह खंडित होऊ लागतो आणि गाठी तयार होण्याची शक्यता वाढते. एवढेच नाही, धूम्रपान आणि मद्यपानामुळेही रक्त घट्ट होते, ज्यामुळे रक्त सहज गाठ बनवते.
शरीर निष्क्रिय ठेवणे
दीर्घकाळ बसून काम करणे किंवा शरीर निष्क्रिय ठेवणे यामुळेही रक्ताभिसरण मंदावते. यामुळे रक्त रक्तवाहिन्यांमध्ये अडकू शकते आणि गाठ तयार होऊ शकते. याशिवाय मधुमेह, उच्च रक्तदाब, लठ्ठपणा, हार्मोनल असंतुलन आणि हृदयरोग यासारख्या आजारांमध्येही रक्ताच्या गाठी तयार होण्याचा धोका जास्त असतो. डिहायड्रेशन म्हणजेच शरीरात पाण्याची कमतरता यामुळेही रक्त घट्ट होते आणि यामुळे गाठी तयार होण्याची शक्यता वाढते.
रक्ताच्या गाठीची लक्षणे कोणती?
डॉ. वरुण सांगतात की, हृदयात रक्ताची गाठ तयार झाल्यावर शरीर अनेक संकेत देते, ज्याकडे दुर्लक्ष करणे धोकादायक ठरू शकते. सर्वात सामान्य लक्षण आहे छातीत दुखणे किंवा दबाव. अचानक छातीत जळजळ, जडपणा किंवा टोचल्यासारखे वाटणे हे रक्ताच्या गाठीचे संकेत असू शकतात. याशिवाय श्वास फूलणे, थोड्याशा मेहनतीनंतरही थकवा किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे हे देखील याचे लक्षण आहे.
हृदयात गाठ तयार होण्याची गंभीर लक्षणे
हृदयाची धडधड अनियमित होणे, काम नसतानाही थकल्यासारखे वाटणे आणि अचानक थंड घाम येणे हे देखील हृदयात रक्ताची गाठ तयार होण्याचे संकेत असू शकतात. काहीवेळा रुग्णाला चक्कर येऊ शकते किंवा बेशुद्धही होऊ शकतो, कारण रक्ताच्या गाठीमुळे मेंदूपर्यंत रक्तपुरवठा कमी होतो. जर गाठ पायांच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये असेल आणि हृदयाकडे सरकत असेल तर पायांमध्ये दुखणे किंवा सूज देखील दिसू शकते.
जर यापैकी कोणतीही लक्षणे वारंवार दिसून आली तर ती हलक्यात घेऊ नका. तात्काळ डॉक्टरांकडून तपासणी करून घ्या, कारण हे हृदयात रक्ताच्या गाठीचे सुरुवातीचे संकेत असू शकतात. वेळीच उपचार केल्यास गंभीर परिस्थिती टाळता येऊ शकते. हृदयात रक्ताची गाठ तयार होणे ही कोणतीही सामान्य समस्या नाही.
कोणत्या गोष्टींची काळजी घ्यावी?
असंतुलित खाण्यापिण्याची सवय, धूम्रपान, लठ्ठपणा आणि इतर आजार ही याची मोठी कारणे आहेत. याची लक्षणे वेळीच ओळखणे आणि डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. निरोगी आहार, नियमित व्यायाम, पुरेसे पाणी आणि तणावापासून दूर राहणे यामुळे हृदय दीर्घकाळ निरोगी राहू शकते.