ऑफिसमध्येही तुम्हाला दिवसा झोप येते?; ही 10 कारणे असू शकतात

रात्री पुरेशी झोप घेतल्यानंतर तुम्हाला दिवसाही अनेकवेळा झोप येते का? ऑफिसमध्येही तुम्हाला सारखी झोप येते का? मग तुम्हाला डिमेन्शिया असू शकतो. किंवा मेंदूच्या इतर कमजोरीचे हे लक्षण असू शकते. “न्यूरोलॉजी” या जगप्रसिद्ध जर्नलमध्ये याबाबतचा एक रिपोर्ट आलेला आहे. त्यानुसार जे लोक दिवसा झोप घेतात, त्यांना मेंदूच्या कमजोरीचं लक्षण असू शकतं. जे लोक दिवसात जास्त झोप घेतात, त्यातल्या सुमारे 33.5% लोकांमध्ये मोटोर काग्निटिव रिस्क सिंड्रोम असू शकतो, जो डिमेन्शियाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेचा संकेत आहे, असंही या स्टडीत दिसून आलं आहे.

अमेरिकन अ‍ॅकॅडमी ऑफ फॅमिली फिजिशियन्स (A.A.F.P.) नुसार, दिवसा झोप न येण्यामागे विविध कारणे असू शकतात. एक सामान्य कारण म्हणजे हवामानातील बदल. मात्र काही वेळा, झोपेचे विकार, उदासीनता आणि इतर गंभीर कारणे देखील यामागे असू शकतात.

झोप का येते?

झोप ही शरीराची प्राथमिक गरज आहे. आपला मेंदू दिवसभरात खूप माहिती गोळा करतो, अनेक निर्णय घेतो किंवा काही गोष्टींवर गोंधळात पडलेला असतो. या सर्वांची प्रोसेसिंग झोपेमध्ये होते. यावेळी, आपले शरीर मेंदूपासून विषारी पदार्थ बाहेर काढते. अगदी हेच शरीराच्या इतर भागांमध्ये घडते. आपण दिवसभर जेवण करत असतो, ते आपल्या यकृत आणि आतड्यांद्वारे पाझरते. यावेळी शरीराला होणाऱ्या झोपेत दुरुस्त होतात. एकंदरीत, रात्री झोपताना आपले शरीर आपले सर्व अवयव दुरुस्त करते आणि त्यांना नवीन ऊर्जा प्रदान करते.

अमेरिकन अ‍ॅकॅडमी ऑफ फॅमिली फिजिशियन्सनुसार, जगातील 20 टक्के लोकांना दिवसा झोप येते. रात्री पुरेशी झोप येत नाही, त्यामुळे दिवसात झोप येते, असं हे लोक सांगत असतात. मात्र काही प्रकरणात स्लीप अ‍ॅप्निया, डिप्रेशन किंवा इतर गंभीर झोपेचे विकार याचे कारण असू शकते. पण हा प्रकार सतत होत असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. एखाद्या रोगामुळे हा प्रकार होत असेल तर सुरुवातीच्या टप्प्यातच ओळखले जाईल आणि त्यावर तातडीने उपचार करणे डॉक्टरांना सोपे जाईल. त्यामुळे अशी समस्या उद्भवल्यास डॉक्टरांना दाखवा.

दिवसा झोप येण्याची कारणे

साधारणपणे, रात्रभर झोप न येणे हे दिवसा झोप येण्याचे कारण ठरते. पण हा जर आजार असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणं आवश्यक आहे.

स्लीप अ‍ॅप्निया :

स्लीप अ‍ॅप्निया ही एक गंभीर वैद्यकीय स्थिती आहे. त्यात व्यक्ती रात्री वारंवार श्वास थांबवून चांगल्या प्रकारे झोपू शकत नाही. यामुळे दिवसा झोप येऊ शकते. तुम्हालाही ही लक्षणे जाणवत असतील तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. लक्षणे खालीलप्रमाणे असू शकतात:

रात्री घशातून किंवा श्वास घेताना आवाज येणे

रात्रभर श्वास घेण्याचा त्रास होणे

सकाळी गळा आणि डोके दुखणे

लक्ष केंद्रित न होणे

चिडचिड होणे

नार्कोलेप्सी :

नार्कोलेप्सी एक न्यूरोलॉजिकल विकार आहे, ज्यामध्ये आपला मेंदू झोप-जागरणाच्या चक्राला योग्य प्रकारे नियंत्रित करू शकत नाही. यामुळे दिवसा अचानक झोप येऊ शकते. जर यासोबत खालील लक्षणे दिसत असतील तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या:

रात्री अचानक जाग येणे

जेवताना किंवा बोलताना झोप लागणे

डिप्रेशन :

जर झोपेच्या पॅटर्नमध्ये बदल होऊ लागला असेल, तर हे डिप्रेशनचे मोठे लक्षण असू शकते. रात्री झोप न येणे आणि दिवसा झोप येणे डिप्रेशनचे लक्षण असू शकते. जर दिवसा झोप येण्यासोबत खाली लक्षणे दिसत असतील, तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या:

कमी प्रेरणा

चिडचिड होणे

भूक कमी होणे

अत्यधिक दुःख जाणवणे

आवडत्या गोष्टींपासून दूर होणे

औषधांचा वाईट प्रभाव :

काही औषधांच्या साइड इफेक्टमुळे दिवसा झोप येते. तसेच जागे राहण्याची क्षमता कमी होऊ शकते. हे साधारणपणे या स्थितींमध्ये दिलेल्या औषधांमुळे होऊ शकते :

हाय ब्लड प्रेशर औषधे

डिप्रेशनची औषधे

अँटीहिस्टामाइन्स (नाक बंद होणे)

उलट्या आणि उलट्या विरोधी औषधे

अँटीसायकॉटिक औषधे

मिरगीची औषधे

ऍन्झायटी औषधे

दिवसा झोपेशी संबंधित काही सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे

प्रश्न : दिवसा झोप घेणे हानिकारक आहे का?

उत्तर : हो, दिवसा झोप घेण्याने नुकसान होऊ शकते. तथापि, योग्य प्रकारे घेतलेली डुलकी शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते.

प्रश्न : जर तुम्हाला दिवसा झोप येत असेल, तर किती वेळ झोपू शकता?

उत्तर : दिवसा झोप येत असल्यास, तुम्ही 5-10 मिनिटांपासून 20-30 मिनिटांपर्यंत डुलकी घेऊ शकता. अधिक वेळ झोप घेतल्यास, त्याचा परिणाम दिवसातील ऊर्जा आणि रात्रीच्या झोपेवर होऊ शकतो.

प्रश्न : दुपारी 3 वाजल्यानंतर झोप का घेऊ नये?

उत्तर : दुपारी 3 वाजल्यानंतर झोप घेतल्याने झोपेच्या चक्रात अडथळा येऊ शकतो, ज्यामुळे रात्री झोप न येण्याची शक्यता असू शकते.

प्रश्न : दिवसा नियमित झोप घेणं तणाव कमी करतो का?

उत्तर : हो, एका अध्ययनानुसार, जे लोक दररोज 20 ते 30 मिनिटे झोप घेतात, त्यांना मानसिक तणाव कमी होण्याची शक्यता जास्त असते. तसेच त्यांचा रक्तदाब देखील नियंत्रित राहतो.