अदानी vs हिडेनबर्ग, आताच रिपोर्ट का? अमेरिकेच्या कंपनीला काय फायदा होणार? पाहा Tv9 मराठीचा स्पेशल रिपोर्ट
अमेरिकास्थित एका कंपनीच्या रिपोर्टनं भारतीय शेअर बाजार गडगडला. या रिपोर्टमध्ये असं काय होतं? श्रीमंताच्या यादीतून अदानी तिसऱ्यावरुन सातव्या स्थानी का घसरले? हिंडेनबर्गनं जो 160 पानी रिपोर्ट तयार केलाय, त्यावर आता अदानींनी 413 पानांचं उत्तर दिलंय.
मुंबई : फक्त 150 पानांच्या एका रिपोर्टनं अदानी साम्राज्याच्या घोडदौडीला ब्रेक लावला. त्यामुळे फक्त काही तासांत गौतम अदानी (Gautam Adani) जगातल्या सर्वात श्रीमंतांच्या यादीतून दुसऱ्या स्थानावरुन सात व्या स्थानी घसरले. उपलब्ध माहितीनुसार, हिंडेनबर्गच्या रिपोर्टमुळे गेल्या शुक्रवारच्या 6 तासांतच अदानी समूहाचं मार्केट कॅप म्हणजे बाजार भांडवलात ४.२ लाख कोटींचं नुकसान झालं. आणि खुद्द अदानींच्या संपत्तीत १ लाख ६६ हजार कोटींचा घाटा झाला. घाटा नेमका किती झालाय याची तुलना जर पाकिस्तानच्या परकीय मुद्रेशी करायची झाली तर या पैशांतून अख्खा पाकिस्तान तब्बल ८ महिने दोन वेळचं जेऊ शकतो. हे सारं घडलं ते हिंडेनबर्ग या अमेरिकन कंपनीच्या एका रिपोर्टमुळे. ही कंपनी बड्या कंपन्यांची वाढ आणि व्यवहारांवर देखरेखीचं काम करते. नेमकी ही कंपनी काय आहे? तिनं हा रिपोर्ट आत्ताच का जारी केला? आणि ही कंपनी नेमकं काय काम करते? हे जाणून घेणंही महत्वाचं आहे.
हिंडेनबर्गचा रिपोर्ट सांगतो की, अदानी यांची संपत्तीतली वाढ ही फुगवटा आहे. भांडवलवाढीसाठी शेअर्स हाताळले गेले आहेत. यावर अदानी समुहाचं उत्तर आहे की रिपोर्ट पूर्वग्रहदुषित आणि तथ्यहिन माहितीवर बनवला गेलाय, ज्याचा वास्तवाशी संबंध नाही.
हिंडेनबर्गनं अदानी समुहाच्या शेअर्सची माहिती का मिळवली? याबद्दल मागच्या ३ वर्षात अदानी समुहाच्या संपत्तीतल्या वाढीचं कारण रिपोर्टमध्ये देण्यात आलंय.
हिंडेनबर्ग रिपोर्टच्या दाव्यानुसार, अदानी समुहाची संपत्ती 120 बिलियन डॉलर म्हणजे जवळपास 9 लाख 6 कोटी इतकी आहे. पण यापैकी 100 बिलियन डॉलर म्हणजे 8 लाख कोटींची कमाई ही फक्त मागच्या ३ वर्षात झाली. सोप्या भाषेत समजून घ्यायचं असेल तर हिंडेनबर्ग रिपोर्टमध्ये दावा आहे की अदानी समुहाशीच संबंधित असणाऱ्या कंपन्यांनी अदानींचेच शेअर्स खरेदी केले. यातून शेअर्समध्ये वाढ झाली. त्यामुळेच अदानींच्या कंपन्या तब्बल 85 टक्के ओव्हरव्यॅल्यू झाल्या. या आरोपांना अदानी समुहानं खोटं ठरवत हिंडेनबर्ग रिपोर्टवर कायदेशीर पावलं टाकण्याचं म्हटलंय.
हिंडेनबर्ग कंपनीनं अदानी समुहाच्या शेअर्सची माहिती घेण्यासाठी दोन वर्ष चौकशी केली. अदानींच्या ज्या-ज्या देशात कंपन्या आहेत, तिथं-तिथं हिंडेनबर्गची लोकं असंख्यवेळा जाऊन आली.
अदानी समुहाच्या निवृत्त कर्मचाऱ्यांकडून त्यांनी माहिती घेतली. पण सातासमुद्रापार असलेल्या एका हिंडनबर्ग नावाच्या कंपनीनं अदानी समुहासाठी २ वर्ष खर्च का केले? त्यामागे कारण काय. यातून हिंडेनबर्गला काय फायदा होणार आहे? हे जाणून घेणंही महत्त्वाचं आहे.
हिंडेनबर्गला काय फायदा होणार?
नॅथन अँडरसन. वय 38 वर्ष. हाच हिंडेनबर्ग या कंपनीचा प्रमुख आहे. याच अँडरसननं बनवलेल्या रिपोर्टमुळे अदानी समुहाच्या शेअर्सना 4 लाख कोटींचा फटका बसला, असं समजायला हरकत नाही.
शेअर बाजार, कॉर्पोरेट जगतातल्या आर्थिक उलाढालींवर नॅथन अँडरसनला आधीपासून रुची होती . मधल्या काळात इस्रायलमध्ये त्यानं रुग्णवाहिकेचा चालक म्हणूनही काम केलं. त्यानंतर 2017 अमेरिकेत स्वतःची कंपनी उघडली. कंपनीला नाव दिलं हिंडेनबर्ग.
हिंडेनबर्ग हे एका जर्मन विमानाचं नाव होतं. 1937 साली उड्डाणावेळी हे विमान कोसळून 35 लोकांचा मृत्यू झाला.
विमानातल्या हायड्रोजन फुग्याला आग लागून ही दुर्घटना घडली. मात्र याआधीच्या दुर्घटनांवरुन धडा न घेता जास्तीचे प्रवासी आणि भोंगळ कारभारानंच विमान कोसळल्याचंही तपासातून पुढे आलं. या दुर्घटनेवरुनच नँथन अँडरसनननं स्वतःच्या कंपनीला हिंडेनबर्गचं नाव दिलं. कंपनीचं ध्येय ठरवलं गेलं की आर्थिक जगतात ज्या मानवनिर्मित हेरफेरी होतायत, त्यांच्यावर नजर ठेवणं आणि त्या सार्वत्रिक करणं.
आता प्रश्न उरतो तो म्हणजे हिंडेनबर्गनं अदानी समुहाचा रिपोर्ट का प्रसिद्ध केला? यामागे त्यांचा फायदा काय, याचं उत्तर आहे ‘हिंडेनबर्ग’ कंपनीनं अदानी समूहाच्या कंपन्यांवर घेतलेली ‘शॉर्ट पोझिशन’.
‘शॉर्ट पोझिशन’म्हणजे काय?
शेअर बाजारात साधारणपणे दोन प्रकारे पैशांची गुंतवणूक होते. एक म्हणजे लाँग पोझिशन म्हणजे दीर्घ काळासाठी. आणि दुसरी शॉर्ट पोझिशन. लाँग पोझिशनमध्ये समजा तुम्ही एखादा शेअर 500 रुपयांना खरेदी केला आणि महिन्याभरानं त्यांची किंमत 600 रुपये झाली तर तुम्ही तो शेअर विकून शंभर रुपये नफा कमावता.
पण शॉर्ट पोझिशनचं गणित वेगळं असतं. इथं तुम्ही पैसे न देताच उधारीवर काही शेअर घेतात. उदाहरणार्थ समजा एखाद्या कंपनीचा एक शेअर पाचशे रुपयांना आहे. तुम्हाला याची पक्की माहितीय की, हा शेअर काही दिवसांनी कोसळणार. तर तुम्ही ब्रोकरकडून पाचशे रुपयांचा एक शेअर उधारीवर खरेदी करता. तोच शेअर दुसऱ्या एका व्यक्तीला पाचशे रुपयांमध्येच विकूनही टाकता. नंतर समजा तो शेअर 100 रुपयांनी कोसळला की पुन्हा तुम्ही तोच शेअर ज्याला विकलाय त्याकडून खरेदी करता. आणि ज्या ब्रोकरकडून उधारीवर घेतलाय त्याला परत करतात. म्हणजे यात शेअर बाजारात एकही पैसा न लावता तुम्हाला 100 रुपयांचा फायदा झाला.
नॅथन अँडरसननं अदानी समुहाच्या शेअर्सवर अशीच शॉर्ट पोझिशन घेतलीय. रिपोर्ट बाहेर आल्यावर अदानींचे शेअर पडणार हे हिंडेनबर्गला माहित होतं. तूर्तास दोन्ही बाजूंनी कायदेशीर कारवाईचं आव्हान देण्यात आलंय. अदानींनी हिंडेनबर्ग रिपोर्ट फेटाळलाय. आता या प्रकरणात पुढे काय होतं? ते पाहणं महत्वाचं आहे.
