ATM का बंद होत आहेत ? बॅंकांचा नेमका काय आहे विचार?
युपीआय - क्युआर कोडमार्फत ऑनलाईन पैसाचे व्यवहार मोठ्या प्रमाणात वाढत चालल्याने बॅंकांनी आपल्या एटीएमची संख्या कमी करण्याचा सपाटा लावला आहे. देशात सध्या किती एटीएम आहेत, ऑनलाईन व्यवहार किती वाढले आहेत हे पाहूयात....
आपल्या परिसरात एटीएमच्या माध्यमातून बॅंकांनी कॅश काढण्यासाठी एटीएमची सोय केल्याने लोकांचे बॅंकात जाण्याचे प्रमाण कमी झाले. तरीही रोख रक्कम काढण्यासाठी आजही वापरली जाणारी ऑटोमेटेड टेलर मशीन म्हणजे ATM ची संख्या अचानक कमी झालेली आहे. कारण आजकाल क्युआर कोडने ऑनलाईन ट्राझक्शनचे व्यवहारांचे प्रमाण वाढलेले आहे. आता भारतात एकूण किती ATM लागलेले आहेत. एटीएमची संख्या नेमकी किती घटलेली आहे.आणि ऑनलाईन ट्राझक्शन / युपीआयमध्ये नेमकी किती प्रमाणात वाढ झालेली आहे. चला पाहूयात…
किती घटले एटीएम ?
अलिकडच्या वर्षांत एटीएमच्या संख्येत थोडीच वाढ झालेली आहे. परंतू सप्टेंबर 2024 च्या तुलना जर सप्टेंबर 2023 शी केली तर एटीएमच्या संख्येत घट झालेली पाहायला मिळत आहे. आरबीआयने दिलेली माहितीनुसार सप्टेंबर 2023 मध्ये एकूण एटीएमची संख्या 2,19,281 होती. सप्टेंबर 2024 मध्ये ती 2,15,767 झाली. म्हणजे एटीएमच्या संख्येत 1.6% घट झालेली आहे. ही जरी फार मोठी घट नसली तर या घसरणीने हे स्पष्ट होते आहे की बॅंका आता एटीएमवर जास्त खर्च करु इच्छीत नाहीत.
किती प्रकारचे एटीएम
बॅंकांकडे एटीएम देखील दोन प्रकारचे असतात. एक म्हणजे ऑनसाईट एटीएम, म्हणजे जेथे बॅंक आहे त्या ब्रॅंचमधील एटीएम आणि दुसरे ऑफसाईट एटीएम जे बॅंकच्या आवासाबाहेर दूर कुठल्या तरी मॉल, स्थानक किंवा बाजारपेठे लावलेले एटीएम.
आकड्यांकडे पाहीले तर ऑफ साईट एटीएमच्या संख्येत गेल्या चार वर्षांत घट सुरु आहे.
सप्टेंबर 2021 मध्ये ऑफ साईट एटीएम 97,383 होते
सप्टेंबर 2022 मध्ये ऑफ साईट एटीएम 97,072 झाले सप्टेंबर 2023 मध्ये ऑफ साईट एटीएम 93,751 राहीले
सप्टेंबर 2024 मध्ये ऑफ साईट एटीएम 87,838 उरले
म्हणजे साल 2021 तुलनेत साल 2024 मध्ये ऑफ साईट एटीएमची संख्या सुमारे 10 टक्के घटली.
एटीएम इंस्टॉल करण्यासाठी बॅंकांना खूप पैसा खर्च करावा लागतो. एटीएमसाठी जागा घ्यावी लागते. काही ठिकाणी सिक्युरिटी ठेवावी लागते. सतत कॅश भरावी लागतो. आता येथून पुढे बॅंका आपले एटीएम वाढवणार की कमी करत जाणार आहे याकडे पाहावे लागणार आहे. कारण दुसरीकडे ऑनलाईट पेमेंट करण्याचे प्रमाण वाढत चालले आहे.
किती वाढले ऑनलाईन व्यवहार
2019-20 मध्ये 3,40,026 लाख कोटी ऑनलाइन व्यवहार झाले
2019-20 मध्ये 3,40,026 लाख कोटी ऑनलाइन व्यवहार झाले
2020-21 मध्ये हे वाढून 4,37,445 लाख कोटी ट्रांझक्शन झाले
2020-22 मध्ये हे वाढून 7,19,531 लाख कोटी ट्रांझक्शन झाले
2022-23 मध्ये 11,39,476 लाख कोटी ऑनलाईन व्यवहार झाले
2023-24 मध्ये 16,44,302 लाख कोटी ऑनलाईन व्यवहार झाले यात एकट्या UPI मधून 13,11,295 लाख कोटी ऑनलाईन ट्रांझक्शन झाले होते. आणि जुलै 2024 एकट्या यूपीआय मधून 20 लाख कोटीहून अधिक ऑनलाईन ट्रांझक्शन झाले आहेत.
