फक्त भारतच नाही तर ‘या’ देशांच्या चलनालाही रुपया म्हणतात, जाणून घ्या कोणते आहेत हे देश

Indian rupee

आपल्यापैकी अनेकांना असे वाटते की रुपया हा शब्द फक्त भारताशी जोडलेला आहे. पण या रूपयाचा इतिहास अनेक देशांमध्ये पसरलेला आहे. तर रूपया हा शब्द संस्कृत शब्द “रुप्य” पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ चांदी असा होतो. हा शब्द 16 व्या शतकात शेरशाह सुरीने सुरू केलेल्या प्रमाणित चलनाचा आधार बनला. कालांतराने हा शब्द भारताच्या सीमेपलीकडे पसरला आणि अनेक देशांचे अधिकृत चलन बनले. चला आजच्या लेखात आपण भारतासह इतर कोणत्या देशांमध्ये त्यांच्या चलनाला रूपया म्हणतात ते जाणून घेऊयात.

रूपया या चलनाची मुळं दूरवर पसरलेली आहेत

रुपयाचा प्रवास भारतीय उपखंडात सुरू झाला परंतु मुघल काळात तो लक्षणीयरीत्या विस्तारला आणि ब्रिटीश राजवटीत तो आणखी मजबूत झाला. वसाहतवादी प्रशासनांनी रुपयाचा वापर व्यापारा दरम्यान मोठ्या भागात वाढवला, ज्यामुळे ते दक्षिण आशिया आणि हिंदी महासागर प्रदेशाच्या काही भागांमध्ये नेहमी वापरले जाणारे एक नामकिंत नाव बनले. स्वातंत्र्यानंतर अनेक देशांनी सांस्कृतिक ओळख, प्रशासकीय सातत्य आणि दीर्घकाळ स्थापित आर्थिक प्रणालींमुळे रूपया हे नाव कायम ठेवले.

कोणत्या देशांमध्ये रुपया हे नाव वापरले जाते?

भारत अजूनही भारतीय रुपया वापरतो, ज्याचे चिन्ह ₹ असे आहे. 1947 च्या मध्ये फाळणीनंतर पाकिस्तानने पाकिस्तानी रुपया स्वीकारला आणि तोच ऐतिहासिक वंश कायम ठेवला. नेपाळमध्येही नेपाळी रुपया वापरला जातो. तथापि, जवळच्या आर्थिक संबंधांमुळे, अनेक देशांमध्ये भारतीय रुपया देखील वापरला जातो. शिवाय, श्रीलंका श्रीलंकेचा रुपया वापरतो. मॉरिशसमध्येही मॉरिशियन रुपया वापरला जातो. रूपया हा भारताशी मजबूत ऐतिहासिक आणि आर्थिक संबंधांचा वारसा आहे, जो कामगार आणि सागरी व्यापाराच्या काळापासून सुरू आहे. त्याचप्रमाणे, सेशेल्समध्ये सेशेल्स रुपया वापरला जातो.

रुपया या शब्दापासून बनलेले काही इतर चलन शब्द

काही देश अधिकृतपणे रुपया हा शब्द वापरतात, परंतु जगात असे काही देश आहेत ज्यांची नावे रूपया या संस्कृत मूळापासून आला आहे. जसे की इंडोनेशियाचा रुपिया हा चांदीवर आधारित चलनाच्या या प्राचीन संकल्पनेपासून आला आहे. मालदीवचा रुफिया देखील संस्कृत मूळ रुप्यापासून आला आहे. दोन्ही नावांचे स्पेलिंग वेगवेगळे आहे परंतु ते भारताच्या प्राचीन आर्थिक परंपरेतून आले आहेत.

तसेच या चलनांची नावे आणि इतिहास समान असले तरी, त्यांच्या किमती लक्षणीयरीत्या बदलतात. प्रत्येक देशाचा रुपया, किंवा त्याचे भाषिक स्वरूप, त्याची आर्थिक परिस्थिती, चलनवाढ पातळी आणि चलनविषयक धोरण प्रतिबिंबित करते.