निवडणुका जाहीर झाल्यानंतर ही पीएम मोदींनी का केला भूतान दौरा, जाणून घ्या मोठे कारण

नवी दिल्ली : भूतानच्या नव्या पंतप्रधानांच्या भारत दौऱ्यानंतर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी देखील भूतानला भेट दिली आहे. भारत-भूतान संबंध अधिक मजबूत करण्यावर दोन्ही देशांनी भर दिला. दुसरीकडे चीन भूतानमध्ये आपला प्रभाव वाढवण्याचा सातत्याने प्रयत्न करत आहे. देशात लोकसभा निवडणुकीचे वेळापत्रक जाहीर झाले असताना देखील पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भूतानचा दौरा केलाय. हा दौरा देशाच्या हिताच्या दृष्टीने खूप महत्त्वाचा होता. भूतान भारताचा शेजारी आहे आणि तो नेहमीच केंद्रस्थानी असतो.

भूतानवर चीनची सतत नजर

वारंवार प्रलोभने देऊनही चीनच्या BRI (बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्ह) मध्ये सामील न झालेला एकमेव भारतीय शेजारी म्हणून भूतानची भूमिका महत्त्वपूर्ण आहे. ते इतर देशांपेक्षा भारतीय हितसंबंधांबाबत अधिक सतर्क राहिले आहेत. भूतानचे भौगोलिक स्थान हे त्याच्या विकासाच्या गरजांसाठी भारतावर अवलंबून राहण्याचे महत्त्वाचे कारण आहे. इतकेच नाही तर येथील राज्यप्रमुख आपल्या सामाजिक-आर्थिक विकासासाठी भारताच्या मदतीला प्राधान्य देतात.

पंतप्रधान मोदींचा भूतान दौरा महत्त्वाचा

भूतानमध्ये आता नवीन सरकार स्थापन झाले आहे. पंतप्रधान मोदींची ही भेट भारतासाठी भूतानच्या गरजा आणि प्राधान्यक्रमाने प्रेरित मजबूत विकास भागीदारीप्रती वचनबद्धतेचा पुनरुच्चार करण्याची संधी आहे. भूतानच्या संबंधांमध्ये चीन नेहमीपेक्षा अधिक सक्रिय होताना दिसत आहे. अशा परिस्थितीत, अशा हायप्रोफाईल भेटींमुळे हे क्षेत्र भारतासाठी धोरणात्मकदृष्ट्या महत्त्वाचे असल्याची शंका दूर होण्यास मदत होते.

चीनने भूतानला डिप्लोमॅटिक मिशनसाठी खूप आधी आमंत्रित केले आहे. मात्र, तेथील सरकारने भारतीय संवेदनशीलता समजून अशा कोणत्याही प्रयत्नांना विरोध केला. चीनसोबतचा सीमावाद सोडवण्यावर त्यांनी अधिक भर दिला. भूतान सरकारने सात वर्षांनंतर 2023 मध्ये बीजिंगसोबत सीमा चर्चेची 25 वी फेरी आयोजित केली होती. यावेळी त्यांनी भूतान सीमाप्रश्न सोडवण्याच्या जवळ असल्याचा दावा करून अनेकांना आश्चर्यचकित केले. हे प्रयत्न भारताच्या सुरक्षेला बाधक ठरू नयेत, हे लक्षात घेऊन भूतानने चीनसोबतच्या सीमा चर्चेबाबत भारताला योग्य माहिती दिली.

गेल्या वर्षी भूतानचे राजा भारत भेटीवर आले होते. त्यांचा हा दौरा त्यांच्या मागील भेटीनंतर अवघ्या सहा महिन्यांनंतर आणि चीन-भूतान सीमा चर्चेच्या बातम्यांदरम्यान आला. काहींनी भूतानच्या राजाला भारताची चिंता दूर करण्याचा एक मार्ग म्हणून पाहिले. मात्र, आता चर्चा अंतिम टप्प्यात आली आहे. भूतान आपल्या हद्दीतून जाणाऱ्या भारतीय लष्कराशी संबंधित कोणत्याही उपक्रमाबद्दल साशंक आहे. जसे अरुणाचलमधील तवांग ते भूतानपर्यंत रस्ता बांधण्याचा प्रस्ताव जो गुवाहाटीपर्यंत जाईल. भूतानला चीनसोबतची सीमा निश्चित होईपर्यंत प्रतीक्षा करायची आहे कारण अन्यथा बीजिंग उत्तरेकडील विवादित भागांवर आपली भूमिका घट्ट करेल.

भूतान भारताच्या जवळ का आहे?

भूतानच्या विकासात भारताचे सहकार्य 1960 च्या दशकात सुरू झाले. भारताने भूतानच्या 12 व्या पंचवार्षिक योजनेसाठी 5,000 कोटी रुपयांचे वचन दिले आहे, 600 हून अधिक प्रकल्प राबविण्यास मदत केली आहे. या वर्षी लागू करण्यात आलेल्या 13 व्या योजनेसाठी मदत आणखी वाढवण्याचे आश्वासन दिले आहे. भारताने आतापर्यंत भूतानमध्ये चार मोठे जलविद्युत प्रकल्प बांधले असून जलविद्युत सहकार्य हे त्याचे वैशिष्ट्यपूर्ण वैशिष्ट्य आहे.