पतंजलीने आयुर्वेदाला असं बनवलं आरोग्य अन् उद्योग विश्वाचा ‘हिरो’
20 वर्षांपूर्वी बाबा रामदेव यांनी 2006 मध्ये आचार्य बालकृष्ण यांच्यासोबत पांजली आयुर्वेदाची सुरुवात केली, तेव्हा त्यांनाही वाटले नसेल की येत्या काळात आयुर्वेद हा मोठा उद्योग असेल. आयुर्वेदाला आरोग्य आणि व्यवसायाच्या जगात 'हिरो' बनवण्यात पतंजलीचे मोठे योगदान आहे. जाणून घेऊया.
महाकवी तुलसीदास यांनी ‘श्रीरामचरितमानस’ लिहून प्रभू रामाचा आदर्श आणि त्यांची कथा सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोचविण्याचे काम शतकांपूर्वी केले. 21 व्या शतकात योग, आयुर्वेद आणि आरोग्यरक्षणाचा विचार सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोचवण्याचे काम बाबा रामदेव आणि त्यांच्या पतंजली आयुर्वेदाने केले आहे.
आज केवळ भारतातच नाही तर जगातील अनेक देशांमध्ये योग आणि आयुर्वेदाचे दुसरे नाव ‘बाबा रामदेव’ आणि ‘पतंजली आयुर्वेद’ असे आहे. 2006 मध्ये बाबा रामदेव यांनी आचार्य बालकृष्ण यांच्यासोबत पतंजलीची सुरुवात केली, तेव्हा ते भारतात 800 अब्ज रुपयांचा मोठा उद्योग उभारण्यासाठी मदत करत आहेत, याची त्यांना कल्पनाही आली नसेल.
पतंजलीने बदलली जीवनशैली
पतंजली आयुर्वेद सुरू झाल्यावर कंपनीने ‘दिव्य फार्मसी’ अंतर्गत प्रामुख्याने आयुर्वेदिक औषधे बाजारात आणली. त्यानंतर पतंजली ब्रँडअंतर्गत कंपनीने दंतकंतीपासून शॅम्पू आणि साबणापर्यंत दैनंदिन वापराच्या वस्तू लाँच केल्या. यात दंतकंती कंपनीचे हिरो प्रॉडक्ट म्हणून समोर आली.
भारतीय बाजारपेठेत बहुतांश टूथपेस्टची विक्रीही कमी होऊ लागली आणि अनेक कंपन्यांनी आपल्या लोकप्रिय ब्रँडची ‘आयुर्वेदिक आवृत्ती’ काढून नवीन उत्पादने बाजारात आणली. अशा प्रकारे पतंजलीच्या उत्पादनांनी आयुर्वेदाचा लोकांच्या जीवनात समावेश करण्याचे काम केले आणि त्यांची जगण्याची पद्धत बदलली.
पतंजली बनली अशा लोकांची पसंती
स्वयंपाकघरात असलेल्या मसाले, धान्य आणि इतर वस्तूंच्या आरोग्यविषयक फायद्यांविषयी भारतीयांमध्ये आधीपासूनच सामान्य ज्ञान आहे. सामान्य भारतीयांच्या कुटुंबात आजींच्या प्रिस्क्रिप्शनचे पुस्तक आपल्याला सहज सापडेल. पतंजलीने आयुर्वेदाच्या या गोष्टी लोकांसमोर आणल्या. आपल्या कंपनीचा माल शुद्ध पद्धतीने तयार केला जात असल्याची ग्वाही त्यांनी दिली. बाबा रामदेव यांनीही व्हिडिओच्या माध्यमातून लोकांना कंपनीच्या कारखान्यात नेले आणि यामुळे पतंजली लोकांची पसंती बनली.
इतकंच नाही तर पतंजलीने मार्केटिंगचे अनेक निकषही मोडले. कंपनीने सुरुवातीला पतंजलीची उत्पादने सामान्य उत्पादनांप्रमाणे मॉल किंवा किराणा दुकानांमध्ये पोहोचवण्याऐवजी त्यांची विक्री करण्यासाठी “एक्सक्लुझिव्ह स्टोअर्स” उघडले. त्याचबरोबर अनेक मोठ्या दुकानांमध्ये आयुर्वेदाशी संबंधित डॉक्टर ठेवले, जे लोकांना मोफत भेटायचे आणि त्यांना आयुर्वेदिक उपचार पुरवायचे. त्यांच्या उपचारासाठी पतंजलीची उत्पादने उपलब्ध करून देण्यात आली होती. यामुळे पतंजलीच्या उत्पादनांबद्दल लोकांमध्ये विश्वास निर्माण झाला.
लोकांनी योग आणि आयुर्वेदाचा स्वीकार का केला?
योगगुरू म्हणून बाबा रामदेव यांची मोठी ओळख आहे. पतंजलीशी त्यांचे नाव जोडले गेल्याने लोकांनी लगेच योग आणि आयुर्वेदाचा स्वीकार केला. योगाचे आरोग्यासाठी फायदे आहेत आणि बाबा रामदेव यांनी पतंजलीसोबत आयुर्वेदाचे फायदे जोडले. त्यामुळे योग आणि आयुर्वेदाच्या आरोग्यविषयक फायद्यांविषयी लोकांच्या मनात सकारात्मक प्रतिमा निर्माण झाली आणि त्यांनी ती आपल्या वैयक्तिक आयुष्यात अंमलात आणण्यास सुरुवात केली.
दरम्यान, जागतिक स्तरावर योग आणि आयुर्वेदाचे महत्त्वही वाढले. संयुक्त राष्ट्रसंघाने 21 जून हा दिवस ‘आंतरराष्ट्रीय योग दिन’ म्हणून घोषित केला. देश-विदेशात योगाशी संबंधित घटना घडू लागल्या. यामुळे लोकांमध्ये योग आणि आयुर्वेदाकडे कल निर्माण झाला.
पतंजली बनवते आधुनिक उत्पादने
पतंजलीने आयुर्वेदाची रेडी-2 युज उत्पादने लोकांसमोर आणली. उदाहरणार्थ, आवळा आणि गिलोयचा रस रेडी-2-ड्रिंकच्या स्वरूपात सादर केला गेला. त्यामुळे पतंजलीची उत्पादने त्रासमुक्त असल्याने लोकांमध्ये आयुर्वेद उत्पादने खरेदी करण्याचा उत्साह वाढला.
त्याचबरोबर कंपनीने अश्वगंधा ते त्रिफळा अशी पावडर उत्पादने तसेच टॅब्लेट आधुनिक स्वरूपात लाँच केले. त्यामुळे लोकांना त्याचे सेवन करणे सोपे झाले. म्हणूनच पतंजली लोकांच्या जीवनशैलीचा एक भाग बनली.
