अमेरिकेची पाणबुडी 108 वर्षांनंतर सापडली, 1917 मध्ये झाला होता अपघात

समुद्र रहस्यांनी भरलेला आहे. थोडं खोलवर गेल्यावर एक असा भाग दिसतो जिथे सूर्यप्रकाशही पोहोचू शकत नाही. या खोल समुद्रात शास्त्रज्ञांनी इतिहासाच्या पानातून बाहेर पडलेल्या अशा दोन गोष्टी शोधून काढल्या. हा चमचमीत खजिना नाही, तर कित्येक दशके समुद्राच्या कुशीत शांतपणे झोपलेल्या दोन लष्करी वाहनांचे अवशेष आहेत.

1917 मध्ये झालेल्या अपघाताला बळी पडलेल्या सॅन डिएगोच्या खोल पाण्यात युएसएस एफ-1 ही अमेरिकन पाणबुडी सापडली आहे. दुसरे म्हणजे 1950 मध्ये कोसळलेले नौदलाचे प्रशिक्षण विमान. अमेरिकेच्या संरक्षण खात्यासाठी हा खजिन्यापेक्षा कमी नाही.

1917 साली पाणबुड्या समुद्रात नवीन होत्या आणि नाविक त्यांच्यावर प्रयोग करत होते. यूएसएस एफ-1 या क्षेपणास्त्राची सॅन डिएगो ते सॅन पेड्रो दरम्यान 48 तास चाचणी सुरू होती. त्याची ताकद आणि वेग तपासणे हा त्याचा उद्देश होता. युएसएस एफ-2 आणि एफ-3 या दोन पाणबुड्यांचीही जवळच चाचणी सुरू होती. सगळं व्यवस्थित चाललं होतं, पण मग निसर्गानं आपली हालचाल केली. दाट धुक्याने शहर व्यापले होते, सर्व काही विस्कळीत झाले होते. थोड्याच वेळात एफ-3 ने नकळत एफ-1 वर धडक दिली. ही धडक इतकी भीषण होती की, एफ-1 काही सेकंदातच समुद्राच्या खोलीत बुडाले. विमानातील 22 खलाशांपैकी 19 खलाशांचे जीवन ठप्प झाले होते. एफ-3 ने केवळ तीन खलाशांना पाण्यातून बाहेर काढले, ही या दुर्घटनेची शेवटची आठवण ठरली.

समुद्रात पहिल्याच दिवशी पाणबुडी सापडली

यावर्षी वुड्स होल ओशनोग्राफिक इन्स्टिट्यूट (WHOI) आणि अमेरिकन नौदलाच्या पथकाने हरवलेली पाणबुडी शोधण्याचा निर्णय घेतला. हा ढिगारा 400 मीटरपेक्षा जास्त खोल होता, जिथे पोहोचणे मानवासाठी स्वप्नासारखे आहे. पण इतक्या खोलवर जाण्याची साधने शास्त्रज्ञांकडे आहेत. ‘एल्विन’ नावाच्या पाण्याच्या जहाजात बसून तुम्ही समुद्राची सफर करू शकता. त्याचवेळी ‘सेन्ट्री’ नावाचा सुपर-स्मार्ट रोबोट आहे जो स्वतःच समुद्रात आपला मार्ग शोधतो. नौदलाच्या जुन्या नोंदींच्या मदतीने पथकाला ढिगाऱ्याचे खडतर ठिकाण सापडले. सेन्ट्रीने पहिल्याच दिवशी युएसएस एफ-1 चा शोध लावला.

100 वर्ष जुनी पाणबुडी सापडली

एल्विनने त्याचे फोटो काढले तेव्हा शास्त्रज्ञांना धक्काच बसला. समुद्राच्या लाटा आणि प्रवाह यांच्या मध्ये 100 वर्षांहून अधिक काळ राहिल्यानंतर ही पाणबुडी आश्चर्यकारकरित्या सुरक्षित होती. तो उजवीकडे पडलेला होता, त्याचा पुढचा भाग वायव्येकडे होता, जणू समुद्राला एखादी गोष्ट सांगत होता. या मोहिमेत सहभागी असलेले शास्त्रज्ञ ब्रूस स्ट्रिक्रॉट यांनी सांगितले की, हे अवशेष 19 खलाशांचे युद्ध स्मारक आहे. त्यामुळे त्याला आदराने स्पर्शही झाला नाही, त्यामुळे त्याची कथा आणि स्थिती तशीच राहिली.

पण थांबा, कथा इथेच संपत नाही! याच मोहिमेत शास्त्रज्ञांना जवळच आणखी एक अवशेष दिसला.1950 मध्ये कोसळलेले हे ग्रुमन टीबीएफ अ‍ॅव्हेंजर टॉरपीडो बॉम्बर होते. हे विमान प्रशिक्षणासाठी वापरले जात असताना ते समुद्रात कोसळले. डब्ल्यूएचओआयला या कचऱ्याची आधीच कल्पना होती आणि त्यांनी त्याचा वापर त्यांच्या अभियांत्रिकी चाचण्यांसाठी केला. पण नौदलाला नेमका तपशील माहित नव्हता. यावेळी तपासात विमानातील सर्व जण अपघातातून सुखरूप बचावल्याची पुष्टी झाली.