‘ब्रेन-ईटिंग अमीबा’ म्हणजे काय? हा जीव खरंच मानवी मेंदू खातो का?
केरळमध्ये एका नऊ वर्षांच्या मुलीचा 'ब्रेन-ईटिंग अमीबा'मुळे मृत्यू झाल्याची धक्कादायक बातमी समोर आली आहे. या घटनेमुळे लोकांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे. हा सूक्ष्म जीव नक्की कसा काम करतो आणि तो किती धोकादायक आहे, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
केरळमधून आलेल्या एका धक्कादायक बातमीने लोकांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण केले आहे. तिथे एका नऊ वर्षांच्या मुलीचा मृत्यू ‘ब्रेन-ईटिंग अमीबा’ नावाच्या एका धोकादायक जीवामुळे झाला. या जीवाचे शास्त्रीय नाव नेगलेरिया फाउलेरी (Naegleria fowleri) आहे. हा अमीबा सामान्य पाण्यात आढळतो, पण तो विशेषतः उष्ण आणि स्थिर पाण्यात (उदा. तलाव, स्वच्छ न केलेले स्विमिंग पूल किंवा सरोवर) वेगाने वाढतो.
ब्रेन-ईटिंग अमीबा किती धोकादायक?
ब्रेन-ईटिंग अमीबा (Brain-eating amoeba) हा एक सूक्ष्म जीव आहे, जो थेट नाकपुडीतून शरीरात प्रवेश करतो. एकदा तो नाकातून आत गेल्यावर, तो थेट मेंदूपर्यंत पोहोचतो आणि तिथे मेंदूच्या पेशी (Brain Cells) नष्ट करायला लागतो. यामुळे प्रायमरी अमीबिक मेनिंजोएन्सेफलायटिस (PAM) नावाचा गंभीर संसर्ग होतो. हा संसर्ग खूपच घातक असून, यामुळे बहुतांश प्रकरणांमध्ये रुग्णाचा मृत्यू होतो.
याची लक्षणे आणि उपचार
या संसर्गाची सुरुवातीची लक्षणे सामान्य सर्दी-ताप किंवा फ्लू सारखी वाटतात. यामध्ये तीव्र डोकेदुखी, ताप, उलट्या, मान आखडणे आणि थकवा यांचा समावेश होतो. जसजसा संसर्ग वाढत जातो, तसतसे रुग्णाला झटके येऊ लागतात, तो गोंधळल्यासारखा वागतो आणि काही वेळा तो कोमातही जाऊ शकतो. हा संसर्ग इतका गंभीर असतो की, अनेकदा रुग्णाचा मृत्यू काही दिवसांतच होतो.
यावरचा उपचार खूपच अवघड आहे, कारण या रोगावर कोणताही कायमस्वरूपी इलाज नाही आणि अनेक औषधे मेंदूपर्यंत पोहोचू शकत नाहीत. जरी काही रुग्णांचा उपचार यशस्वी झाला असला, तरी मृत्युचा धोका जास्त असतो. त्यामुळे यातून बचाव करणे हेच सर्वात महत्त्वाचे आहे.
हा अमीबा खरंच मेंदू खातो का?
वैज्ञानिक भाषेत याला ‘ब्रेन-ईटिंग’ (मेंदू खाणारा) म्हटले जाते, कारण हा जीव मेंदूच्या पेशींना खातो. प्रत्यक्षात, तो मेंदू पूर्णपणे खात नाही, पण तो मेंदूच्या पेशींना इतके नुकसान पोहोचवतो की गंभीर संसर्ग निर्माण होतो. त्यामुळेच त्याला हा धोकादायक जीव मानले जाते.
बचावासाठी काय करावे?
यापासून बचाव करण्यासाठी काही सोपे उपाय आहेत. स्वच्छ आणि क्लोरिनयुक्त पाण्यातच पोहावे. तलाव, नदी किंवा अस्वच्छ पाणी असलेल्या ठिकाणांपासून दूर राहावे. स्विमिंग पूल आणि वॉटर पार्कचे पाणी नेहमी स्वच्छ आणि क्लोरिनयुक्त असल्याची खात्री करा. पाण्यात पोहताना नाकावर क्लिप लावावी. जर तुम्ही नेती पॉट सारखी उपकरणे वापरत असाल, तर फक्त उकळलेले किंवा डिस्टिल्ड केलेले पाणीच वापरा. आंघोळीनंतर किंवा पोहून आल्यावर डोकेदुखी, ताप किंवा उलट्यांसारखी लक्षणे दिसल्यास लगेच डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
