योग आणि आयुर्वेदासह ‘पतंजली’चे ‘या’ क्षेत्रांमध्ये भरीव योगदान? जाणून घ्या
पतंजली आयुर्वेद संस्था योग, आरोग्य आणि शिक्षण क्षेत्रात अनेक उपक्रम राबवते. पतंजली वंचित समाजाला समुपदेशन आणि आयुर्वेदिक उपचार पुरवते, आयुर्वेदिक औषधे आणि आरोग्य उत्पादने परवडणाऱ्या दरात पुरवते, धर्मादाय रुग्णालये चालवते आणि स्वच्छ पर्यावरणासाठी वृक्षारोपण आणि जलसंधारण मोहिमा देखील राबवते.
योग आणि आयुर्वेद क्षेत्रात स्वामी रामदेव आणि आचार्य बालकृष्ण यांच्या पतंजली आयुर्वेद इन्स्टिट्यूटने आरोग्य आणि निरोगीपणासाठी एक वेगळी ओळख निर्माण केली आहे. आज ही संस्था आयुर्वेदिक आणि हर्बल उत्पादनांसाठी ओळखली जाते. देशभरातील कोट्यवधी लोक त्याच्याशी जोडले गेले आहेत आणि त्यांना त्याचा फायदा होत आहे. पतंजली कंपनीने आता सामाजिक जबाबदारीच्या क्षेत्रात अनेक महत्त्वाचे उपक्रम हाती घेतले आहेत. कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटीच्या (CSR) माध्यमातून सामाजिक कार्यांवर मोठ्या प्रमाणात लक्ष केंद्रित केले जात आहे.
पतंजलीचा हा उपक्रम वंचितांच्या आरोग्य आणि समाजकल्याणाच्या मुख्य ध्येयाला पुढे नेतो. वंचित समुदायांचे सक्षमीकरण, क्रीडा आणि कला क्षेत्रातील युवा प्रतिभांना प्रोत्साहन देणे आणि योग आणि आयुर्वेदाचा भारताचा समृद्ध वारसा जतन करण्यावर भर दिला जातो.
पतंजलीचे उपक्रम कोणत्या क्षेत्रात घेतले जातात?
आयुर्वेद आणि योगाचा विस्तार: पतंजली सर्वांगीण आरोग्यासाठी आयुर्वेद आणि योगाचा सक्रिय प्रचार करते. या अंतर्गत मोफत योग शिबिरे आयोजित केली जातात, जिथे बाबा रामदेव संपूर्ण भारतात मोफत योग शिबिरे आयोजित करतात. हे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यास प्रोत्साहित करते. लाखो स्पर्धक एकाच ठिकाणी एकत्र येतात. त्याचबरोबर आयुर्वेदिक संशोधनाच्या क्षेत्रात हरिद्वार येथील पतंजली संशोधन संस्थेच्या माध्यमातून कंपनी आयुर्वेदिक उपचार आणि वैज्ञानिक संशोधन शिकवते.
ग्रामविकास आणि शेतकरी सक्षमीकरण
याशिवाय पतंजली संस्था गावातील लोकांना आणि शेतकऱ्यांना आधार देते. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना सेंद्रिय शेती करण्यास प्रवृत्त केले जाते. इतर सुविधा पुरविल्या जातात. शेतकऱ्यांना शेतीचे आधुनिक प्रशिक्षण, बियाणे व संसाधने उपलब्ध करून दिली जातात. ही कंपनी शेतकऱ्यांना रास्त दरात शेतमाल पुरवते.
रोजगार निर्मिती: पतंजलीच्या सामाजिक उपक्रमांमधील हा महत्त्वाचा मुद्दा आहे. या अंतर्गत पतंजली ग्रामीण भागात मॅन्युफॅक्चरिंग युनिट उभारून रोजगाराच्या संधी निर्माण करते. स्थानिक तरुणांना रोजगार उपलब्ध करून दिला जातो. यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेलाही बळकटी मिळते.
हर्बल शेती उपक्रम: पतंजली आयुर्वेद संस्था औषधी वनस्पती आणि औषधी वनस्पतींच्या लागवडीसाठी शेतकऱ्यांशी सहकार्य करते. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढावे आणि त्यांचे जीवन सुखी व्हावे, हा यामागचा उद्देश आहे.
या सर्वांशिवाय इतरही अनेक क्षेत्रे आहेत जिथे पतंजली संस्थानचा हा उपक्रम कौतुकास्पद आहे. उदाहरणार्थ, शिक्षण आणि कौशल्य विकासाच्या क्षेत्रात पतंजली विशेषत: वंचित समुदायांच्या विकासावर लक्ष केंद्रित करते. पारंपरिक भारतीय मूल्ये आणि वैदिक ज्ञानाबरोबरच आधुनिक शिक्षणाचा प्रसार करणे हे आचार्यकुलम शाळेचे उद्दिष्ट आहे.
शाळा आणि पुरस्कार
पतंजली गुरुकुलचा उद्देश प्राचीन गुरुकुल पद्धतीअंतर्गत विद्यार्थ्यांना सर्वांगीण शिक्षण देणे हा आहे. कौशल्य विकास कार्यक्रमांतर्गत पतंजली अन्न प्रक्रिया, आयुर्वेद आणि योग यासारख्या क्षेत्रांमध्ये प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करते.
याशिवाय शेतकरी सक्षमीकरणासाठी सुवर्ण मयूर पुरस्कार, सेंद्रिय शेतीसाठी सुवर्ण मयूर पुरस्कार, आरोग्य सेवा व शिक्षण क्षेत्रातील इंडिया सीएसआर इम्पॅक्ट पुरस्कार, संस्कृतच्या संवर्धन व संवर्धनातील योगदानासाठी संस्कृत संवर्धन पुरस्कारही देण्यात येतो.
