Jaya Ekadashi : का साजरी केली जाते जया एकादशी? या पौराणिक कथेत दडले आहे रहस्य

मुंबई : माघ महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला जया एकादशी (Jaya Ekadashi 2024) म्हणतात. यंदा ही एकादशी 20 फेब्रुवारीला येत आहे. पुराणातही या एकादशीचे मोठे महत्त्व सांगितले आहे. धार्मिक ग्रंथांमध्ये असे म्हटले आहे की मृत्यूनंतर व्यक्तीला त्याच्या कर्मानुसार भूत आणि पिशाच नावाच्या विविध अदृश्य जगात जावे लागते, जया एकादशीला या आश्रीत जगांपासून मुक्ती मिळते असे म्हटले आहे. जया एकादशीचे व्रत पूर्ण विधीपूर्वक पाळल्यास भगवान विष्णूचा आशीर्वाद सदैव तुमच्या पाठीशी राहतो, असे म्हटले जाते. यासोबतच सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते.

जया एकादशीचे व्रत का केले जाते?

पद्म पुराणात भगवान श्री कृष्णाचे शब्द सांगितले आहेत ज्यात असे म्हटले आहे की जो कोणी या एकादशीचे व्रत पाळतो त्याला वेदनादायक पिशाच जीवनापासून मुक्ती मिळते म्हणजेच त्याला या जन्मात जावे लागत नाही. राजा हरिश्चंद्रानेही जया एकादशीच्या दिवशी उपवास करून आपल्या जीवनातील घटना आत्मसात केल्या होत्या.

पौराणिक कथेनुसार हा दिवस खूप शुभ मानला जातो. भगवान श्रीकृष्णांनी या व्रताबद्दल युधिष्ठिरांना सांगितले होते की, हे व्रत केल्याने ब्रह्मदेवाच्या हत्येसारख्या पापांपासून मुक्ती मिळते. हे व्रत पूर्ण भक्तिभावाने पाळल्यास त्याला भूत-प्रेतांचा त्रास सहन करावा लागत नाही, असेही मानले जाते.

जया एकादशीची पौराणिक कथा?

एका आख्यायिकेनुसार, एकदा देवांनी स्वर्गातील नंदन वनात एक उत्सव आयोजित केला होता. या उत्सवात सर्व ऋषीमुनींनाही आमंत्रित करण्यात आले होते. या महोत्सवात गंधर्व व गंधर्व मुलींचा नृत्य व गायनाचा कार्यक्रम होता. उत्सवादरम्यान, अचानक पुष्यवती नावाच्या नर्तिकेची मल्यवन नावाच्या गंधर्वावर नजर पडली आणि तिला तो आवडला. यानंतर दोघेही एकमेकांकडे पाहू लागले.

पुष्यवती आणि मल्यवान एकमेकांकडे बघण्यात इतके तल्लीन झाले होते की आपण उत्सवात उपस्थित आहोत हे त्यांच्या लक्षातही आले नाही आणि दोघेही आपली मर्यादा ओलांडून जवळ आले. हे पाहून सोह्यात उपस्थित असलेले सर्वच अस्वस्थ झाले. यानंतर इंद्रदेवाने पुष्यवती आणि मल्यवान यांना शाप दिला की ते पिशाच जगात भटकतील आणि आतापासून त्यांना स्वर्गात स्थान मिळणार नाही. यानंतर ते दोघेही मोक्ष शोधण्यासाठी हिमालय पर्वतरांगांमध्ये पिशाचांच्या रूपात भटकू लागले.

दोघांनाही आपल्या चुकीबद्दल पश्चात्ताप झाला आणि नारद मुनींनी माघ महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील एकादशीच्या दिवशी व्रत करून भगवान विष्णूचे ध्यान करण्यास सांगितले. हे त्यांना पिशाच योनीतून मुक्त करेल. यानंतर, त्यांच्या विनंतीवरून, पुष्यवती आणि मल्यवान यांनी या तिथीचे व्रत ठेवले आणि विधी केले, ज्यामुळे त्यांना पिशाच प्रजातीपासून मुक्तता मिळाली. यामुळेच जया एकादशीच्या दिवशी पिशाच्चांच्या दुनियेत भटकणाऱ्या लोकांना मुक्ती मिळते आणि त्याचवेळी पितरांनाही सुख मिळते. याशिवाय वैकुंठ धाममध्ये श्री हरींच्या चरणी निवास करता येतो. अशी या एकादशीची पौराणिक कथा आहे.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)