भारतापेक्षा पाकिस्तान-श्रीलंका यांचा रेल्वेचा दर किती वेगळा आहे? सर्वात स्वस्त कोण?
प्रत्येक देशातील रेल्वेचे भाडे तेथील आर्थिक परिस्थिती, सरकारी धोरणे आणि व्यवस्थापनावर अवलंबून असते. भारताचा रेल्वे प्रवास शेजारील देशांपेक्षा खूप स्वस्त असण्यामागे 'ही' काही खास कारणे आहेत.
रेल्वे प्रवास हा सामान्य लोकांसाठी नेहमीच सर्वात सोयीस्कर आणि किफायतशीर प्रवासाचे साधन राहिले आहे. प्रत्येक देशातील रेल्वेचे भाडे तेथील आर्थिक परिस्थिती, सरकारी धोरणे आणि प्रवाशांना मिळणाऱ्या सुविधांवर अवलंबून असते. भारत, पाकिस्तान आणि श्रीलंका यांसारख्या शेजारील देशांमध्ये रेल्वेचे जाळे खूप जुने आणि मोठे आहे, पण त्यांच्या तिकिटांच्या दरांमध्ये खूप मोठा फरक दिसून येतो.
भारतातील रेल्वे प्रवास सर्वात स्वस्त
भारतातील रेल्वे प्रवास शेजारील देशांच्या तुलनेत खूप स्वस्त आहे, ज्यामुळे तो सामान्य लोकांसाठी प्रवासाचे सर्वात किफायतशीर साधन बनला आहे. भारतीय रेल्वेच्या ३५० किलोमीटरच्या प्रवासाचे भाडे फक्त 121 रुपये आहे, तर पाकिस्तानमध्ये हे भाडे 400 रुपये, श्रीलंकेत 413 रुपये आणि बांगलादेशमध्ये 323 रुपयांपर्यंत पोहोचते. या आकडेवारीवरून हे स्पष्ट होते की, भारतीय रेल्वेची तिकिटे किती स्वस्त आहेत.
भारतातील रेल्वे प्रवास स्वस्त का आहे?
भारतातील रेल्वे इतकी स्वस्त असण्यामागे अनेक कारणे आहेत. मुख्य कारण म्हणजे सरकारची धोरणे. भारतीय सरकार रेल्वेला केवळ एक व्यवसाय म्हणून न पाहता, ती एक सामाजिक सेवा आणि देशाची जीवनवाहिनी मानते. त्यामुळे, रेल्वेला परवडणारे आणि सर्वांसाठी सोपे बनवण्यावर सरकारचा भर आहे.
1. सरकारी अनुदान: सरकारने रेल्वेला स्वस्त ठेवण्यासाठी मोठे अनुदान (सब्सिडी) दिले आहे. खर्चात वाढ झाली तरीही, तिकिटांच्या दरात फारशी वाढ केली जात नाही, जेणेकरून सामान्य लोकांना त्रास होऊ नये. यामुळे, भारतीय रेल्वे सामान्य जनतेसाठी एक परवडणारा पर्याय म्हणून कायम आहे.
2. मोठी लोकसंख्या: भारताची मोठी लोकसंख्या रेल्वेला फायदा देते. प्रवाशांची संख्या जास्त असल्यामुळे रेल्वेची अनेक गाड्या भरलेल्या असतात, ज्यामुळे रेल्वेचा खर्च भागवला जातो. यामुळे, प्रति प्रवासी खर्च कमी होतो आणि तिकिटांचे दर कमी ठेवता येतात.
3. उत्कृष्ट व्यवस्थापन: भारतीय रेल्वेच्या उत्तम व्यवस्थापनामुळेही खर्चावर नियंत्रण ठेवता येते. रेल्वेचे जाळे खूप मोठे असले तरी, त्याचे व्यवस्थापन चांगल्या प्रकारे केले जाते, ज्यामुळे कार्यक्षमता वाढते.
याच्या उलट, पाकिस्तान, बांगलादेश आणि श्रीलंका यांसारख्या देशांमध्ये जास्त खर्च आणि कमी सरकारी मदतीमुळे रेल्वे प्रवास महाग झाला आहे. भारतीय रेल्वे लोकांना रोजगार देते आणि समाजाला जोडण्याचे काम करते, ज्यामुळे देशाच्या विकासालाही गती मिळते. भारतीय रेल्वेची ही परवडणारी व्यवस्था सरकारची ‘सर्वांना सोबत घेऊन चालणे’ ही सामाजिक बांधिलकी दर्शवते.
