मधुमालती फक्त सुगंधासाठी नव्हे तर मधुमेह आणि तापातही प्रभावी, जाणून घ्या

तुमच्या घरासमोर तुम्ही मधुमालती लावल्यास सुंदर गुलाबी आणी पांढऱ्या फुलांनी घराचं सैंदर्यही वाढते. यासह या मधुमालतीचे आरोग्यासाठी देखील अनेक फायदे आहेत. आयुर्वेदानुसार ताप, सर्दी, मधुमेह यांसारख्या आजारांमध्येही मधुमालतीचा वापर फायदेशीर ठरू शकतो. मधुमालती रात्री पांढऱ्या रंगाची असते तेव्हा फुलते पण सूर्याच्या किरणांच्या संपर्कात आल्यावर ती गुलाबी आणि नंतर लाल होते. एकाच गुच्छात अनेक फुले दिसतात. चला तर मग मधुमालतीचे आपल्याला कोणते फायदे होऊ शकतात, याविषयीची माहिती पुढे जाणून घेऊया.

सहसा घरांचे आणि बागांचे सौंदर्य वाढवताना दिसणाऱ्या मधुमालतीला आयुर्वेदात विशेष स्थान आहे. त्वचा, पचन, ताप आणि मधुमेह दूर करण्यासाठी मधुमालतीचा वापर प्रभावी आहे. मधुमालती भारत आणि फिलिपाईन्स आणि मलेशियासह इतर देशांमध्येही आढळते.

इंग्रजीत रंगून क्रिपर, चिनी भाषेत हनीसकल, बंगालीमध्ये मधुमंजारी, तेलुगूमध्ये राधामनोहरम, आसामीमध्ये मालती आणि आसामीमध्ये झुमका बेल या नावाने ओळखले जाते. या वनस्पतीचे वनस्पतीशास्त्रीय नाव ‘कॉम्ब्रेटम इंडिकम’ असे आहे. मधुमालती ‘कॅप्रिफोलिसी’ या कुळातील आहेत. त्याच्या सुमारे 180 प्रजाती आहेत. यातील सुमारे 100, भारतात, युरोपमध्ये 20 आणि उत्तर अमेरिकेत 20 प्रजाती आढळतात. मधुमालती रात्री पांढऱ्या रंगाची असते तेव्हा फुलते पण सूर्याच्या किरणांच्या संपर्कात आल्यावर ती गुलाबी आणि नंतर लाल होतात. एकाच गुच्छात अनेक फुले दिसतात.

सर्दी आणि कफ झाल्यास काढा बनवा

प्राचीन ग्रंथ रसजालनिधीच्या चौथ्या खंडातील तिसऱ्या अध्यायात मधुमालतीचा उल्लेख आहे. यात अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, जे रोगांपासून मुक्त होण्यासाठी प्रभावी ठरू शकतात. त्याचबरोबर सर्दी आणि कफ झाल्यास काढा बनवून त्याचे सेवन केल्यानेही आराम मिळू शकतो. यासाठी 1 ग्रॅम तुळशीच्या पानात 1 ग्रॅम मधुमालतीची फुले व 2 पाने 2-3 लवंगांसह मिसळल्यानेही आराम मिळतो. दिवसातून 2-3 वेळा या काढ्याचे सेवन केल्यास सर्दी-खोकल्यामध्ये आराम मिळतो.

त्याच्या दाहक-विरोधी गुणधर्मांमुळे, संधिवात वेदना आणि जळजळ दूर करण्यासाठी देखील फायदेशीर आहे. मधुमालतीच्या 5-6 पानांचा किंवा फुलांचा रस दिवसातून दोनदा घेतल्यास मधुमेह नियंत्रणात राहण्यास मदत होते. याचे सेवन करण्याचे अनेक फायदे आहेत, परंतु कोणत्याही औषधी वापरापूर्वी डॉक्टर किंवा आयुर्वेदिक तज्ञांचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे. ते आपल्या वैयक्तिक आरोग्याच्या स्थितीनुसार योग्य डोस आणि वापर पद्धत लिहून देऊ शकतात.

(डिस्क्लेमर: या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. आमचा याला दुजोरा नाही. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावा.)