Navratri 2023 : नवरात्रीत उपवास करताय? हे नियम अवश्य पाळा

मुंबई : दरवर्षी दोन नवरात्र साजरी (Shardiya Navratri 2023) केली जातात. पहिली नवरात्र चैत्र महिन्यात साजरी केली जाते आणि दुसरी नवरात्र, ज्याला शारदीय नवरात्री असेही म्हणतात, अश्विन महिन्यात साजरी केली जाते. यंदा शारदीय नवरात्री रविवार, 15 ऑक्टोबरपासून सुरू होत आहे. या काळात अनेक भाविक उपवासही करतात. अशा परिस्थितीत उपवास करताना काही नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. अनेकवेळा आपण नकळत काही गोष्टींचे सेवन करतो ज्यामुळे आपला उपवास तुटतो आणि आपल्याला त्याची जाणीवही नसते. अशा परिस्थितीत आम्ही तुम्हाला शारदीय नवरात्रीमध्ये उपवास करताना कोणत्या पदार्थांचे सेवन करावे आणि कोणत्या पदार्थांचे सेवन करू नये हे सांगणार आहोत. याशिवाय उपवासाचे किती प्रकार आहेत तेही जाणून घेऊया

नवरात्रीच्या उपवासाचे प्रकार

पहिल्या प्रकाराचे वर्णन सप्तरात्री व्रत असे केले आहे. हे व्रत प्रतिपदेपासून सप्तमीपर्यंत पाळले जाते. अशा प्रकारे उपवास केल्याने पूर्ण फळ मिळते. याशिवाय ज्यांना पूर्ण व्रत करता येत नाही ते केवळ पंचमीला एकभुक्त व्रत करू शकतात. या उपवासात तुम्ही एका वेळी एक जेवण खाऊ शकता.

नक्तव्रत म्हणजे षष्ठीला रात्रीचे भोजन करून व्रत आणि सप्तमीला अयनीत व्रत पाळता येते. याचा अर्थ असा की व्रताच्या वेळी न मागता जे मिळेल ते सेवन करावे.

काही लोक ज्यांना सर्व उपवास करता येत नाहीत ते सप्तमी, अष्टमी आणि नवमीचे उपवास करू शकतात. याला त्रिरात्री व्रत म्हणतात. जे लोक प्रतिपदा आणि अष्टमी व्रत करतात त्यांना युग्मरात्री व्रत म्हणतात. जो फक्त आरंभी व शेवटी व्रत करतो त्याला एकरात्री व्रत म्हणतात.

उपवास करणाऱ्याने पलंगाच्या ऐवजी जमिनीवर झोपावे. जर तुम्ही जमिनीवर झोपू शकत नसाल तर तुम्ही लाकडी फळीवर झोपू शकता. नवरात्रीत उपवास करणाऱ्यांनी झोपण्यासाठी खूप मऊ गादी वापरणे टाळावे. शक्य असल्यास, 9 दिवस गादीशिवाय झोपा.

उपवास करणाऱ्यांनी जास्त अन्न खाऊ नये. शक्य झाल्यास फलाहार करावा. व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने ब्रह्मचर्य पाळावे. यासोबतच वागण्यात क्षमाशीलता, औदार्य आणि उत्साह असायला हवा. उपवास करणाऱ्या व्यक्तीने वासना, क्रोध, लोभ आणि आसक्तीपासून दूर राहावे.

व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने खोटे बोलणे टाळावे आणि सत्याचे पालन करावे. मनावर नियंत्रण ठेवले पाहिजे. कुणालाही शिव्या देणे टाळा. व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने आपल्या इंद्रियांवर नियंत्रण ठेवावे. सर्व प्रकारच्या तामसिक भावनांचा त्याग करावा. एखाद्याने कोणत्याही इंद्रियांचा गैरवापर करू नये. उपवास करणाऱ्याने दुर्गेची उपासना केल्यानंतर आपल्या प्रमुख देवतेचे ध्यान करावे.

उपवासात या गोष्टींचे सेवन करू नये

तुमच्या उपवासाच्या जेवणात चुकूनही पांढरे मीठ वापरू नका. गहू, तांदूळ यासारख्या धान्यांपासून दूर राहा. कांदा, लसूण यांसारखे तामसी पदार्थ टाळा. शेंगा, डाळी, तांदूळ, मैदा, कॉर्न फ्लोअर आणि रवा यांचे सेवन करू नका.

(वरील माहिती उपलब्ध स्रोतावरून देण्यात आलेली आहे.याच्या तथ्यांबद्दल आम्ही कुठलाही दावा करीत नाही, तसेच अंधश्रद्धेला दुजोरा देत नाही)