Thank You Doctor : कोणत्याही आरोग्य आणीबाणीसाठी देश सज्ज, नॅशनल डॉक्टर्स डे कॉन्क्लेव्हमध्ये डॉक्टरांनी मांडले मत

थँक्यू डॉक्टर: टीव्ही 9 ग्रुपने राष्ट्रीय डॉक्टर दिनानिमित्त “नॅशनल डॉक्टर्स डे कॉन्क्लेव्ह” चे आयोजन केले होते. या कार्यक्रमात देशातील अनेक डॉक्टरांचा सत्कार करण्यात आला. यामध्ये कार्यक्रमात 9 सत्रे होती. ज्यामध्ये डॉक्टरांनी वेगवेगळ्या विषयांवर आपली मते मांडली.

नवी दिल्ली : टीव्ही 9 ग्रुपने राष्ट्रीय डॉक्टर्स डे 2023 निमित्त दिल्लीत “नॅशनल डॉक्टर्स डे कॉन्क्लेव्ह” आयोजित केले होते. यावेळी आरोग्य क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या डॉक्टरांचा गौरव करण्यात आला. या कॉन्क्लेव्हमध्ये डॉक्टर आणि फार्मा तज्ज्ञांसोबत अनेक सत्रे झाली. यामध्ये त्यांनी आपले जीवन अनुभव, आरोग्य क्षेत्रातील नवीन तंत्रज्ञान, आरोग्य क्षेत्रातील आव्हाने यासह अनेक विषयांवर मते मांडली. सर्व डॉक्टरांनी एका आवाजात सांगितले की, भारत आता तंत्रज्ञान आणि आरोग्याच्या पायाभूत सुविधांच्या बाबतीत खूप प्रगती करत आहे. भविष्यात कोणत्याही आरोग्य आणीबाणीसाठी देश सज्ज आहे.

टीव्ही 9 च्या या हेल्थ कॉन्क्लेव्हच्या पहिल्या सत्राची सुरुवात दिल्लीचे आरोग्य मंत्री सौरभ भारद्वाज यांच्याशी संवाद साधून झाली. यावेळी त्यांनी कोविड काळात आलेल्या आव्हानांची आठवण करून दिली. सौरभ भारद्वाज म्हणाले की, जेव्हा कोरोना आला तेव्हा हॉस्पिटलमध्ये टेस्टिंग किट आणि बेडची कमतरता होती. त्यानंतर ऑक्सिजन पुरवठ्याचीही समस्या निर्माण झाली.

पण कोविडनंतर सरकारने आरोग्याच्या पायाभूत सुविधांमध्ये खूप वाढ केली आहे. कोविडच्या वेळी, सरकारी रुग्णालयांमध्ये सुमारे 12,400 खाटा होत्या, ज्यांची संख्या 2024 पर्यंत दुप्पट होईल. दिल्लीतील देशातील सर्वात मोठे ट्रॉमा सेंटर 2024 पर्यंत तयार होईल. आता दिल्ली सरकार कोविडसारख्या कोणत्याही महामारीचा सामना करण्यासाठी सज्ज आहे.

उत्तम आरोग्यासाठी जीवनशैली योग्य ठेवा

हेल्थ कॉन्क्लेव्हच्या दुसऱ्या सत्रात मेंडाटा हॉस्पिटलच्या इन्स्टिट्यूट ऑफ लिव्हर ट्रान्सप्लांटेशन अँड रिजनरेटिव्ह मेडिसिनचे अध्यक्ष डॉ. अरविंदर सिंग यांनी आपले विचार मांडले. यकृताच्या आरोग्याबाबत त्यांनी लोकांना जागरुक केले. डॉ.सिंग म्हणाले की, आजकाल बैठी जीवनशैली आणि चुकीच्या खाण्याच्या सवयींमुळे यकृताशी संबंधित आजार वाढत आहेत. अशा परिस्थितीत लोकांनी आपली दिनचर्या निश्चित करणे आवश्यक आहे. यकृत तंदुरुस्त राहिल्यास शरीरातील अनेक आजारांचा धोका कमी असतो.

या सत्रात अपोलो रुग्णालयातील वरिष्ठ जॉइंट रिप्लेसमेंट आणि ऑर्थोपेडिक सर्जन डॉ. यश गुलाटी यांनीही आपले विचार मांडले. खासगी रुग्णालयांप्रमाणे ग्रामीण भागातील शासकीय रुग्णालयांमध्येही चांगल्या उपचार सुविधा उपलब्ध झाल्या पाहिजेत. त्यासाठी सर्व स्तरावर काम करावे लागेल. ग्रामीण भागात वाढत्या सुविधांमुळे शहरांमध्ये रुग्णालयांमधील रुग्णांचा ताण कमी होण्यास मदत होईल.

भारत हे वैद्यकीय पर्यटनाचे केंद्र बनले आहे

राष्ट्रीय डॉक्टर्स डे कॉन्क्लेव्हच्या तिसऱ्या सत्रात आरोग्य क्षेत्रातील आव्हाने आणि नवीन संधींवर चर्चा करण्यात आली. आरोग्य क्षेत्रातील आव्हानांवर डॉक्टर म्हणाले की, आजकाल डॉक्टरांवरील अत्याचाराच्या घटना वाढत आहेत. अशा परिस्थितीत डॉक्टर आणि रुग्ण यांच्यातील विश्वास वाढवण्याची गरज आहे. यासोबतच सरकारी रुग्णालयांची संख्याही वाढवण्याची गरज आहे.

आरोग्य क्षेत्रातील नवीन संधींबाबत एम्सचे डॉ.संजय राय म्हणाले की, भारत हे वैद्यकीय पर्यटनाचे केंद्र बनले आहे. हा देश 100 हून अधिक देशांमध्ये एचआयव्ही औषधांची निर्यात करतो आणि 170 हून अधिक देशांमध्ये विविध रोगांवरील लस निर्यात करतो. भारतात अनेक देशांतून रुग्ण उपचारासाठी येतात. इतर देशांच्या तुलनेत येथे आरोग्य सेवा स्वस्त आहेत.

कोणत्याही नवीन महामारीचा सामना करण्यास तयार

कार्यक्रमाच्या चौथ्या सत्रात “भारत नवीन सार्वजनिक आरोग्य संकटाला तोंड देण्यासाठी सज्ज आहे का?” या विषयावर चर्चा झाली.

या सत्रात भारतीय वैद्यकीय परिषदेचे (आयएम) अध्यक्ष डॉ. शरद कुमार अग्रवाल म्हणाले की, कोविडच्या काळात देशातील २ हजार डॉक्टरांनी रुग्णांची सेवा करताना आपल्या प्राणांची आहुती दिली होती. डॉक्टरांमुळेच देश एवढ्या मोठ्या महामारीचा सामना करू शकला. कोविड काळात डॉक्टरांनी रात्रंदिवस रुग्णांची सेवा केली. या काळात हजारो डॉक्टरांनाही संसर्ग झाला होता. मात्र रुग्णांची पर्वा न करता उपचार करण्यात आले.

डॉ.शरद म्हणाले की, आता देशातील आरोग्यविषयक पायाभूत सुविधा अनेक पटींनी वाढल्या आहेत. रुग्णालयांमध्ये खाटा वाढल्या असून नवीन मशीन्स आल्या आहेत. बहुतांश रुग्णालयांमध्ये ऑक्सिजन प्लांट बसवण्यात आले असून पायाभूत सुविधांमध्ये वाढ करण्यात आली आहे. अशा परिस्थितीत, कोणत्याही नवीन महामारीबद्दल घाबरण्याची गरज नाही. देश कोविड सारख्या इतर कोणत्याही महामारीचा सामना करण्यास सज्ज आहे.

डीजीएफच्या सरचिटणीस डॉ.शारदा जैन यांनी सांगितले की, कोरोनाचा काळ खूप आव्हानात्मक होता, कोविडच्या काळात डॉक्टर आणि पॅरामेडिकल स्टाफने परिश्रम आणि परिश्रम घेतले होते. त्या काळात डॉक्टरांनाही खूप त्रास सहन करावा लागला, तरीही ते आपले कर्तव्य करत राहिले. कोविडमधील डॉक्टरांनी लाखो रुग्णांवर उपचार केले.

भारताने ज्या प्रकारे कोविड महामारीचा सामना केला, त्याचे संपूर्ण जगाने कौतुक केले. कोविडनंतर आता आरोग्याच्या पायाभूत सुविधांमध्ये खूप वाढ झाली आहे. आता कोणत्याही नवीन महामारीला सहज तोंड देता येईल.

रुग्णांना प्राधान्य देणे महत्त्वाचे

हेल्थ कॉन्क्लेव्हच्या पाचव्या सत्रात “वंडर वुमन – मॅनेजिंग वर्क लाईफ बॅलन्स” या विषयावर चर्चा करण्यात आली. यामध्ये डॉ.सुशीला (स्त्रीरोग तज्ञ), डॉ. रश्मी गुप्ता, डॉ. इला गुप्ता (क्लाउड 9 हॉस्पिटल) डॉ. श्वेता गर्ग यांनी सहभाग घेतला. यामध्ये महिलांच्या जीवनात काम आणि कुटुंब यांचा समतोल कसा निर्माण करता येईल यावर चर्चा करण्यात आली.

फेलिक्स हॉस्पिटलच्या संचालिका आणि बालरोगतज्ञ डॉ.रश्मी गुप्ता म्हणाल्या की, काही वेळा डॉक्टरांना त्यांच्या कुटुंबापेक्षा रुग्णाला जास्त प्राधान्य द्यावे लागते. रुग्णाची प्रकृती गंभीर असेल तर त्याच्यावर उपचार करणे हे डॉक्टरांचे कर्तव्य आहे.

त्यांनी डॉक्टरी पेशा निवडला असल्याने ती पूर्ण करण्याची जबाबदारीही त्यांची आहे. आपल्या मुलाची कोणतीही अडचण असतानाही त्यांनी आपत्कालीन स्थितीत दाखल झालेल्या बालकावर रुग्णालयात उपचार केल्याचेही अनेक प्रकरणांमध्ये घडले आहे. डॉ. रश्मी म्हणाल्या की, डॉक्टरांसाठी वर्क-लाइफ बॅलन्स आवश्यक आहे, पण डॉक्टर म्हणून रुग्णांची सेवा करणे हा त्यांचा धर्म आहे.

डिजिटलायझेशनमुळे आरोग्य क्षेत्राचे चित्र बदलले

या सहाव्या सत्रात देशातील बदलत्या आरोग्यसेवा पायाभूत सुविधा आणि डिजिटलायझेशन यावर चर्चा करण्यात आली.

AGATSA संस्थापक राहुल रस्तोगी, AGATSA संचालिका नेहा रस्तोगी, Ameri Health Home Health Care Asian Institute of Medical Sciences चे प्रमुख आणि सल्लागार डॉ. चारू दत्त अरोरा यांनी सत्रात आपले विचार मांडले. राहुल रस्तोगी म्हणाले की, आरोग्याच्या डिजिटलायझेशनचा रुग्णांना खूप फायदा होत आहे. आरोग्याच्या डिजिटलायझेशनमुळे रुग्णांच्या नोंदी ठेवणे खूप सोपे झाले आहे.

या सत्रात डॉ.चारू अरोरा म्हणाले की, डिजिटायझेशननंतर आरोग्य क्षेत्रात अनेक बदल झाले आहेत. आता अन्नाप्रमाणेच औषधेही दारात उपलब्ध आहेत. आरोग्याच्या डिजिटायझेशनमुळे रुग्णांच्या वेळेचीही मोठी बचत होत आहे.

आता रुग्ण सहजपणे त्याचे बीपी, हृदय गती मोजू शकतो. ज्याचा अहवाल डॉक्टरकडे ऑनलाइन जातो. आता पॅलिएटिव्ह केअरची सुविधा घरबसल्याही उपलब्ध होऊ शकते. स्ट्रोकनंतर पुनर्वसन डिजिटलायझेशन आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेद्वारे केले जात आहे. आता रुग्ण इंटरनेटच्या मदतीने डॉक्टरांना त्याचा आरोग्य डेटा पाठवू शकतो. भविष्यात एआयच्या मदतीने गुंतागुंतीच्या शस्त्रक्रियाही सहज करता येतील.

समाजात डॉक्टरांचे मोठे योगदान आहे

हेल्थ कॉन्क्लेव्हच्या सातव्या सत्राला फेलिक्स हॉस्पिटलचे एमडी डॉ. डीके गुप्ता यांनी संबोधित केले. डॉ.गुप्ता म्हणाले की, डॉक्टरांनी समाजासाठी मोठे योगदान दिले आहे. देशात आरोग्याच्या पायाभूत सुविधांमध्येही वाढ होत आहे. नवीन सरकार आल्यानंतर आरोग्य क्षेत्रात जीडीपीमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे. पण सध्या आरोग्य क्षेत्रात अनेक आव्हाने आहेत.

आतापर्यंत शहरी भागाप्रमाणे ग्रामीण भागात आरोग्य सेवा चांगल्या नाहीत. ग्रामीण भागातही डॉक्टर आणि नर्सिंग स्टाफची कमतरता आहे. अशा परिस्थितीत त्यात सुधारणा करण्याची गरज आहे. पीपीपी मॉडेल आणि आरोग्य क्षेत्रात जीडीपी वाढवून यामध्ये सुधारणा करता येईल.

वैद्यकीय महाविद्यालये अनेक पटींनी वाढली आहेत. कार्यक्रमाच्या आठव्या सत्रात “आरोग्य शिक्षणातील पुढील सीमा” या विषयावर चर्चा करण्यात आली. यामध्ये लोकनायक रुग्णालयाचे वैद्यकीय संचालक डॉ.सुरेश कुमार, लेडी हार्डिंग वैद्यकीय महाविद्यालयाचे वैद्यकीय संचालक डॉ.सुभाष गिरी, दंत शल्यचिकित्सक डॉ.अनिल कोहली यांनी सहभाग घेतला. सर्व तज्ज्ञांनी वैद्यकीय शिक्षणाच्या विविध पैलूंवर भाष्य केले.

परदेशापेक्षा भारतात वैद्यकीय अभ्यासात अधिक स्पर्धा असल्याचे डॉ. परदेशात वैद्यकीय महाविद्यालयात प्रवेश घेणे सोपे आहे. तर भारतात परीक्षेत ९०% पेक्षा जास्त गुण मिळाल्यावरच चांगल्या कॉलेजमध्ये प्रवेश मिळतो. डॉ.सुभाष म्हणाले की, आता देशातील वैद्यकीय महाविद्यालयांची संख्या दुपटीने वाढली आहे. दरवर्षी लाखो मुले एमबीबीएसची परीक्षा उत्तीर्ण होत आहेत.