मुंबई महापालिकेच्या अर्थसंकल्पात नारीशक्तीवर फोकस; बजेटमध्ये काय काय तरतुदी?

कृष्णा सोनारवाडकर, टीव्ही9 मराठी, प्रतिनिधी, मुंबई | 2 फेब्रुवारी 2024 : मुंबई महापालिकेचा 2024-25 या आर्थिक वर्षासाठी अर्थसंकल्प सादर झाला आहे. पालिकेचे प्रशासक आणि आयुक्त इक्बाल सिंह चहल यांनी हा अर्थसंकल्प सादर केला आहे. यंदाचा अर्थसंकल्प 59 हजार 954 कोटींचा आहे. तर भांडवली अर्थसंकल्प 31 हजार कोटींच्या जवळपास आहे. आजच्या अर्थसंकल्पात महिला सक्षमीकरण, आरोग्य, पायाभूत सुविधा, स्वच्छता आणि प्रदूषण नियंत्रण यावर मुख्य भर देण्यात आला आहे. तसेच भांडवली खर्च वाढवण्यावर आणि महसुली खर्च कमी करण्यावर आजच्या अर्थसंकल्पात जोर देण्यात आला आहे.

बजेटचे वैशिष्ट्ये

एकूण महसूल उत्पन्न अंदाजे रु.35749.03 कोटी आहे.

एकूण महसुली खर्च अंदाजे रु. 28121.94 कोटी आहे.

एकूण भांडवली खर्च अंदाजे रु.31774.59 कोटी आहे.

भांडवली खर्च आणि महसूल खर्चाचे गुणोत्तर 53 : 47 आहे

रु. 58.22 कोटीच्या अधिशेषासह अतिरिक्त अर्थसंकल्प.

एकूण आरोग्य बजेट रु. 7191.13 कोटी, जे एकूण बजेटच्या 12% आहे.

सहाय्य अनुदान (जकात भरपाई) पासून उत्पन्न अंदाजे रु. 13331.63 कोटी

मालमत्ता करातून उत्पन्न अंदाजे रु. 4950.00 कोटी.

विकास नियोजनातून मिळणारे उत्पन्न अंदाजे रु. 5800.00 कोटी आहे.

डी.पी. अंमलबजावणी क्षेत्राचे बजेट रु.7011.41 कोटी.

प्राथमिक शिक्षणासाठी एकूण खर्च अंदाजे रु.3497.82 कोटी आहे.

बजेटमध्ये काय काय?

मुंबई स्वच्छ, हिरवीगार आणि जगण्यासाठी आकांक्षी ठेवण्यासाठी नागरी सुविधांच्या बळकटीकरणासाठी रु. 31774.59 कोटींची सर्वोच्च पायाभूत सुविधा तरतूद.

‘मुख्यमंत्री सखोल स्वच्छता कार्यक्रम’ डिसेंबर 2023 पासून हाती घेण्यात आला आहे. या मोहिमेला मार्गदर्शन करण्यासाठी BMC ने 61 गुणांची मानक कार्यप्रणाली (SOP’s) विकसित केली आहे.

‘मुख्यमंत्र्यांचे झिरो प्रिस्क्रिप्शन पॉलिसी’ सर्व BMC रुग्णालयांमध्ये लागू होणार आहे. औषधांच्या वेळापत्रकात सर्व आवश्यक औषधे समाविष्ट करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. 500 कोटी रुपयांची तरतूद प्रस्तावित

धर्मवीर आनंद दिघे दिव्यांग आर्थिक सहाय्य योजना : BMC कार्यक्षेत्रात 18 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या दिव्यांगांसाठी आर्थिक सहाय्य. त्यासाठी केलेली तरतूद रु.111.83 कोटी आहे.

1600 बचत गटांना प्रति गट 1 लाख रुपये आर्थिक सहाय्य देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

नागरिकांच्या स्वच्छतेच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी BMC ने 7 जून 2023 रोजी ‘मुख्यमंत्र्यांची स्वच्छ मुंबई’ हेल्पलाइन सुरू केली आहे.

हिंदुहृदयसम्राट बाळासाहेब ठाकरे अर्बन ग्रीनिंग प्रोजेक्ट या योजनेअंतर्गत अधिकाधिक वृक्ष लागवड करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

मुंबईतील बांबूच्या रोपांची. उद्यान विभाग सुमारे 5 लाख बांबू रोपे लावण्यासाठी व्यवहार्य ठिकाणे शोधत आहे

ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विरंगुळा केंद्राची स्थापना : मुंबईच्या 7 झोनमध्ये 7 विरंगुळा केंद्र (म्हणजे 1 विरंगुळा केंद्र प्रति झोन)

मुंबई महिला सुरक्षा अभियान : या अभियानाच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी १०० कोटी रुपयांची तरतूद केली जाईल.

रस्त्यांच्या सुधारणेसाठी 3200.00 कोटी रुपयांची तरतूद.

SWM स्टाफ क्वार्टर्सचा पुनर्विकास रु. 1055,00 कोटी.

BEST ला आर्थिक अनुदान मदत. 228.65 कोटी

पूल विभागासाठी तरतूद (कोस्टल रोड लास्ट लेग, मेगा प्रोजेक्ट्स 6 पॅकेजेस आणि GMLR सह) 4830.00 कोटी.

उद्यान आणि प्राणीसंग्रहालय विभागासाठी तरतूद रु. 252.80 कोटी

विशेष प्रकल्पांसाठी तरतूद

कोस्टल रोड प्रकल्प रु. 2900.00 कोटी

दहिसर – भाईंदर लिंक रोड (कोस्टल रोड शेवटचा टप्पा) रु. 220.00 कोटी

मुंबई कोस्टल रोड (उत्तर) वर्सोवा ते दहिसर 6 पॅकेज आहे रु. 1130.00 कोटी

गोरेगाव – मुलुंड लिंक रोड (GMLR) रु. 1870.00 कोटी

सीवरेज ट्रीटमेंट प्रोजेक्ट (STP) रु. 4090.00 कोटी

रस्ते आणि पुलांसाठी तरतूद

वेस्टर्न एक्सप्रेस हायवे (WEH) आणि ईस्टर्न एक्सप्रेस हायवे (EEH) वर ऍक्सेस कंट्रोल प्रोजेक्ट राबविण्याचा प्रस्ताव आहे.

मुंबई कोस्टल रोड वर्सोवा इंटरचेंज ते दहिसर इंटरचेंज आणि GMLR बांधण्यासाठी सुमारे रु.35955.07 कोटी खर्चाचा प्रकल्प हाती घेण्यात आला आहे.

हा प्रकल्प 6 पॅकेजेसमध्ये विभागलेला आहे जसे की A B C D E & F आणि सुमारे 48 महिन्यांत पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे

महिलांसाठी तरतूद

मुंबई महीला सुरक्षा अभियान याकरता विशेष ॲप तयार केले जाणार

महिलांना कंट्रोलरूमसोबत संवाद साधला जाणार

सर्व वॅार्डमध्ये ही यंत्रणा पोलिसांच्या मदतीने काम करणार

100 कोटींची तरतूद यासाठी करण्यात आली आहे.

मुंबईत जवळपास 16 हजार बचतगट आहे, प्रत्येकी 10-15 महिला एका गटात असतात, प्रत्येक गटाला आम्ही 1 लाख अनुदान देणार. त्यासाठी 160 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. त्याचा दोन लाख महिलांना याचा फायदा होणार

आरोग्यासाठी तरतूद

एक सर्वसमावेशक काळजी कार्यक्रम ‘मुख्यमंत्री आरोग्य ‘आपल्या दारी’चे आणखी बळकटीकरण करण्याचे नियोजन करण्यात आले आहे

‘आरोग्यम कुटुंबम’ योजना

कर्करोग प्रतिबंध मॉडेल आणि हृदय कायाकल्प असेल प्रायोगिक तत्त्वावर स्थापना

राज्य आणि केंद्र सरकारच्या समन्वयाने कस्तुरबा हॉस्पिटलमध्ये एक मेट्रोपॉलिटन पाळत ठेवणे युनिट

महापालिका रुग्णालयांचा विकास

भगवती रुग्णालयाचा पुनर्विकास – रु. 110.00 कोटी.

सायन रुग्णालय परिसराचा पुनर्विकास (फेज-I) रु.85 कोटी.

एमटी रुग्णालयाचा विस्तार. अग्रवाल हॉस्पिटल रु. 64.54 कोटी.

नायर हॉस्पिटल (एल शेप बिल्डिंग) – रु.36.70 कोटी.

शताब्दी रुग्णालय, गोवंडीच्या नवीन इमारतीचे बांधकाम रु.92.84 कोटी.

भाभा हॉस्पिटल, वांद्रे चा विस्तार रु.50.45 कोटी.

एकवर्थ कुष्ठरोग रुग्णालयाच्या आवारात निवासी निवासाचे बांधकाम रु. 32 कोटी.

शताब्दी रुग्णालयाचे बांधकाम, कांदिवली (प) 69 कोटी रु.

चांदिवली येथील भूखंडाचा विकास संघर्ष नगर एल वॉर्ड येथील रुग्णालयासाठी आरक्षित रु. 55 कोटी.

मुरली देवरा नेत्र रुग्णालयाचा पुनर्विकास रु. 27 कोटी.

बेस्ट बसेस

2800 इलेक्ट्रिक बसची ऑर्डर देण्यात आली आहे, त्यासाठी महापालिका 128 कोटींची तरतूद

‘बेस्ट’ला महापालिकेचा 500 कोटींचा आधार