भारतातली एकमेव नदी जी उलटी वाहते, खूप कमी लोकांना माहितीये ही गोष्ट

गंगा-यमुना नदीप्रमाणेच, नर्मदा नदी देखील लाखो लोकांच्या श्रद्धेचे स्थान आहे. या नदीत स्नान करण्यासाठी देखील मोठ्या संख्येने भाविक दूरदूरवरून येतात. एकीकडे, बहुतेक नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात, तर दुसरीकडे, तुम्हाला माहिती आहे का की अशी एक नदी आहे जी पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहते आणि बंगालच्या उपसागराच्या ऐवजी ती अरबी समुद्राला मिळते. भारतातील सर्व लहान-मोठ्या नद्यांपैकी नर्मदा ही एकमेव नदी आहे जी उलट दिशेने वाहते. त्याला ‘आकाशाची कन्या’ असेही म्हणतात. नर्मदा उलटी वाहण्याचे शास्त्रीय कारण काय आहे ते जाणून घेऊया.

नर्मदाने लग्न का केले नाही?

लोककथेनुसार, नर्मदेला एक देखणा राजकुमार म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या सोनभद्रवर प्रेम होते, परंतु नशिबाने त्यांचे सुंदर मिलन होऊ शकले नाही. लग्नापूर्वी नर्मदाला कळले की सोनभद्रला तिची दासी जुहिला आवडते. त्यामुळे प्रेमानंतर एकटेपणा जाणवल्यानंतर, नर्मदेने कुमारी राहण्याचा निर्णय घेतला आणि सोनभद्राच्या विपरीत पश्चिमेकडे प्रवाहित झाला. त्यामुळेच आजही ती उलट्या दिशेने वाहत आहे.

वैज्ञानिक कारण काय आहे?

शास्त्रज्ञांच्या मते, रिफ्ट व्हॅली हे नर्मदा नदीच्या उलट्या प्रवाहाचे कारण मानले जाते. सोप्या शब्दात समजून घ्यायचे झाले तर नदीचा उतार हा तिच्या प्रवाहाच्या विरुद्ध दिशेने असतो. अशा स्थितीत वरवर उतारामुळे या नदीचा प्रवाह उलटा आहे. ही गुजरात आणि मध्य प्रदेशची मुख्य नदी आहे.

मध्य प्रदेश आणि गुजरातची जीवनरेखा म्हटल्याबरोबरच नर्मदा नदीला काही ठिकाणी रेवा नदीही म्हटले जाते. ही भारतातील 5 वी सर्वात लांब नदी आहे, ज्याचा एकूण मार्ग 1077 किलोमीटर आहे. भगवान शिवाच्या १२ ज्योतिर्लिंगांमध्ये समाविष्ट असलेले ओंकारेश्वर मंदिर नर्मदा नदीच्या काठी वसलेले आहे. त्याचे मूळ मध्य प्रदेशातील अनुपपूर जिल्ह्यातील अमरकंटक पठार आहे. मध्य प्रदेश, गुजरात आणि महाराष्ट्रातील ठिकाणांमधुन जाताना, या राज्यांच्या भूगोलातच नव्हे तर अर्थव्यवस्थेत आणि संस्कृतीतही महत्त्वाची भूमिका बजावते.