भारतात किती टक्के घरांमध्ये आहे एसी? वाचा सविस्तर

भारतासारख्या उष्णकटिबंधीय देशात उन्हाळ्याचं तापमान अनेक भागात 40 अंश सेल्सियसच्या पुढे जातं. एप्रिलपासून जूनपर्यंत अनेक राज्यांमध्ये असह्य उकाडा जाणवतो. अशा वेळी थंडावा देणारे एअर कंडिशनर (AC) ही वस्तू गरजेची वाटू लागते. आजकाल शहरांमध्ये घराघरात एसी लावले जात आहेत, मात्र तुम्हाला आश्चर्य वाटेल की अजूनही भारतातील बहुतांश घरांमध्ये एसी नाहीच!

किती टक्के घरांमध्ये आहे एसी?

मार्केट रिसर्च कंपन्या आणि सरकारी सर्वेक्षणांनुसार, सध्या भारतात केवळ 10 ते 12 टक्के घरांमध्येच एसी आहे. यामध्ये शहरी भागात ही संख्या थोडी अधिक असून सुमारे 20-25 टक्के घरांमध्ये एसी आहे. मात्र ग्रामीण भागात ही टक्केवारी केवळ 3 ते 5 टक्क्यांपर्यंतच आहे. म्हणजेच अजूनही 90% भारतीय कुटुंबं एसीच्या बाहेरच्या जगात राहतात.

कारणं कोणती?

भारतात एसीची उपलब्धता कमी असण्यामागे अनेक कारणं आहेत:

1. उच्च किंमत : एक चांगला AC खरेदी करायचा झाला, तर किमान ₹25,000 ते ₹50,000 इतका खर्च येतो. सर्वसामान्य कुटुंबांसाठी हा मोठा आर्थिक भार आहे.

2. वीज वापर आणि बिलं : एसी वापरल्यास वीजबिल मोठ्या प्रमाणात वाढतं. कमी उत्पन्न असलेल्या घरांमध्ये हा खर्च परवडणारा नाही.

3. उर्जा सुविधा अपुरी : अनेक भागांमध्ये अजूनही सतत वीजपुरवठा नाही. अशा ठिकाणी एसी वापरणं शक्यच नाही.

4. प्राधान्यक्रम वेगळे : शिक्षण, आरोग्य, अन्नधान्य अशा मूलभूत गरजांवर आधी लक्ष दिलं जातं. एसी ही अजूनही ‘लक्झरी’ वस्तू म्हणूनच पाहिली जाते.

तरीही, दरवर्षी भारतात एसी मार्केटमध्ये 15-20% वाढ होत आहे. कंपन्या आता इन्व्हर्टर एसी, एनर्जी सेव्हिंग फिचर्स आणि सुलभ ईएमआय योजनांसह ग्राहकांना आकर्षित करत आहेत. मेट्रो शहरांमध्ये एसी घरातील आवश्यक वस्तूंपैकी एक झाली आहे. परंतु ही वाढ अजूनही निवडक भागांपुरती मर्यादित आहे.

हवामान बदलाचाही परिणाम

ग्लोबल वॉर्मिंगमुळे भारतातील अनेक शहरांमध्ये उन्हाळ्यातील तापमान वाढतच आहे. यामुळे भविष्यात एसी ही गरज बनणार हे निश्चित आहे. मात्र या वाढत्या गरजेच्या पार्श्वभूमीवर ऊर्जा कार्यक्षमतेचा विचार, हरित तंत्रज्ञानाचा वापर आणि सामान्य नागरिकांसाठी परवडणारी किंमत हे मुद्दे केंद्रस्थानी असतील.