अमृता राव: ब्लॅक अँड व्हाइट प्रसारणापासून राष्ट्रीय पुरस्काराच्या गौरवापर्यंत – अनुभवी निवेदिका ते निर्मातीचा ‘श्यामची आई’मधील यशस्वी प्रवास
प्रसिद्ध प्रसारिका आणि आता राष्ट्रीय पुरस्कार विजेत्या दिग्दर्शिका अमृता राव यांच्या आयुष्यावर प्रकाश टाकणारा हा लेख आहे. त्यांच्या 'श्यामची आई' या मराठी चित्रपटाला मिळालेल्या यशाबद्दल आणि त्यांच्या चार दशकांच्या कारकिर्दीतील प्रवास याविषयी माहिती देतो. त्यांच्या शिक्षण, सर्जनशीलता आणि भारतीय चित्रपटसृष्टीतील योगदानाचे वर्णन करतो.
अमृता राव, एक नाव जे सौंदर्य, धैर्य आणि उत्कृष्टतेचे प्रतीक आहे, यांनी पुन्हा एकदा सिद्ध केले आहे की खरी आवड आणि चिकाटी कधीही नजरेआड होत नाही. १९७९ ते २००४ या काळात निवेदिका म्हणून भारतीय घराघरांत परिचित चेहरा असलेल्या अमृता यांनी भारतीय दूरदर्शनच्या ब्लॅक अँड व्हाइट युगापासून आजच्या रंगीत डिजिटल युगापर्यंतचा बदल अनुभवला आहे. आता, त्यांनी भारतीय चित्रपटसृष्टीत आपली अमीट छाप पाडली आहे, त्यांच्या हृदयस्पर्शी निर्मिती श्यामची आई या चित्रपटासाठी २०२३ च्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारात सर्वोत्कृष्ट मराठी चित्रपटाचा पुरस्कार मिळवला आहे. त्यांच्याकडे एमएस्सी आणि एलएलबी अशा दोन उच्च शिक्षणाच्या पदव्या आहेत, ज्या विज्ञान आणि कायद्याच्या क्षेत्रातील त्यांच्या मजबूत शैक्षणिक पायाची साक्ष देतात.
चार दशकांच्या कारकिर्दीत अमृता यांनी नेहमीच त्यांच्या सर्जनशील प्रवृत्तींचा पाठपुरावा केला आहे. त्यांच्या प्रामाणिकपणासाठी, सौंदर्यदृष्टीसाठी आणि प्रत्यक्ष कृतीच्या दृष्टिकोनासाठी त्या मराठी चित्रपटसृष्टीत आदरणीय आणि प्रशंसनीय व्यक्तिमत्त्व मानल्या जातात.
भारताच्या नैतिक मूल्यांचा हृदयस्पर्शी सन्मान
श्यामची आई, स्वातंत्र्यसैनिक साने गुरुजी यांच्या आदरणीय आत्मचरित्रात्मक कादंबरीवर आधारित, हा मातृत्व आणि भारताच्या नैतिक मूल्यांचा हृदयस्पर्शी सन्मान आहे. अमृता यांच्यासाठी हा चित्रपट केवळ एक प्रकल्प नव्हता, तर त्यांचे ध्येय, त्यांचे आवाहन होते. आणि मनातून त्यांना खात्री होती की हा चित्रपट यशस्वी होणार आहे.
“मला खात्री होती की हा चित्रपट राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवेल,” अमृता राव म्हणतात. “मी यात माझे सर्वस्व दिले – भावनिक, शारीरिक, सर्जनशील. प्रत्येक निर्णय, प्रत्येक तपशील, प्रत्येक दृश्य साने गुरुजींच्या शब्दांच्या सन्मानास साजेसे असावे.”
२०व्या शतकातील कोकणाचा काळ चित्रपटात जिवंत करण्यासाठी, अमृता यांनी स्वतः २०० वर्षे जुन्या वारसा हवेलीची शोधाशोध केली, त्यातील आधुनिकतेचे सर्व खुणा काढून टाकल्या आणि त्या काळाला साजेसे पुनर्स्थापन केले. प्राचीन गाड्या, दुर्मीळ किनारी स्थळे, जुन्या नौका यांपासून ते अभिनेत्यांनी खरेपणासाठी डोके मुंडन करावे याची खात्री करण्यापर्यंत – अमृता यांनी कोणतीही कसर सोडली नाही. प्रत्येक चूल, प्रत्येक भांडे आणि प्रत्येक वेशभूषा त्यांच्या बारकाईने पाहणीखाली काळजीपूर्वक निवडली गेली. “आजकाल प्राचीन वस्तू मिळवणे कठीण आणि खर्चिक आहे,” त्या सांगतात. “पण मी ठाम होते. ही कथा आदर आणि तपशीलांसह सांगितली जावी.”
प्रसारणातील उत्कृष्टतेचा वारसा आणला
अमृता यांनी केवळ प्रसारणातील उत्कृष्टतेचा वारसा आणला नाही, तर भारताच्या भावनिक आणि सांस्कृतिक नाडीची जन्मजात समजही त्यांच्याकडे आहे. त्यांनी फुलराणी, हा मी मराठा आणि मनिनी यांसारख्या मराठी चित्रपटांना तितक्याच उत्कटतेने जोपासले आहे आणि आता त्या त्यांच्या यूट्यूब चॅनेलद्वारे प्रेक्षकांशी त्यांचा प्रवास सामायिक करतात, जिथे त्या चित्रपट, जीवन आणि कला यांवरील पडद्यामागील विचार मांडतात.
श्यामची आई हा केवळ राष्ट्रीय पुरस्कार विजेता चित्रपट नाही. हा एका अशा स्त्रीचा पुरावा आहे जिने कथाकथनाचे उत्क्रांती पाहिली आहे, जी माध्यम आणि चित्रपटसृष्टीच्या परस्पर संनादीत उभी राहिली आहे आणि उल्लेखनीय परिणामांसह आपल्या हृदयाचा मार्ग निवडला आहे.
