रक्तातील शुगर लेव्हल वाढताच पायांमध्ये जाणवतात ‘ही’ लक्षणे; दुर्लक्ष केल्यास तुमच्यावरही ओढवू शकतो पाय कापण्याचा वाईट प्रसंग!

मधुमेह हा एक जुनाट आजार आहे जो आयुष्यभर टिकतो. मधुमेहाची समस्या (Diabetes problem) तेव्हा उद्भवते जेव्हा एखाद्या व्यक्तीच्या रक्तातील ग्लुकोजची पातळी खूप जास्त असते किंवा जरा सोप्या भाषेत समजून घ्यायचे झाले. तर, जेव्हा स्वादुपिंड इन्शुलिन अजिबात तयार करू शकत नाही किंवा ते अगदी कमी प्रमाणात करते तेव्हा मधुमेहाची समस्या उद्भवते. मधुमेहाचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत – टाइप 1 मधुमेह आणि टाइप 2 मधुमेह. टाइप 1 मधुमेहामध्ये, स्वादुपिंड इन्सुलिन अजिबात तयार करत नाही. त्याचवेळी, टाइप 2 मधुमेहामध्ये, स्वादुपिंड खूप कमी प्रमाणात इन्शुलिन (insulin) तयार करतो. मधुमेहाच्या आणखी एका प्रकाराला गर्भधारणा मधुमेह म्हणतात. महिलांमध्ये गर्भधारणेदरम्यान (During pregnancy in women) मधुमेहाची समस्या उद्भवते. या तीन प्रकारच्या मधुमेहांमध्ये सर्वात सामान्य गोष्ट म्हणजे या तिन्ही प्रकारांमध्ये रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण खूप जास्त होते.

मधुमेहामुळे, व्यक्तीला पायांच्या दोन प्रकारच्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते, जसे की डायबेटिक न्यूरोपॅथी आणि परिधीय रक्तवहिन्यासंबंधी रोग (पेरिफेरल आर्टरी डिसीज).

डायबेटिक न्यूरोपॅथीमध्ये, अनियंत्रित मधुमेह तुमच्या नसांना प्रभावित करू शकतो आणि नुकसान करू शकतो. तर, पेरिफेरल वस्कुलर डिजीज रोग तुमच्या रक्तप्रवाहावर परिणाम करतो, ज्यामुळे पायांमध्ये विविध लक्षणे दिसतात. पायांमध्ये दिसणारी मधुमेहाची काही लक्षणे पुढीलप्रमाणे आहेत.

पाय दुखणे, मुंग्या येणे आणि सुन्न होणे – डायबेटिक न्यूरोपॅथी हा एक प्रकारचा मज्जातंतू नुकसान आहे जो मधुमेहाच्या रुग्णांमध्ये होतो. मेयो क्लिनिकच्या मते, डायबेटिक न्यूरोपॅथी पाय आणि पायांमधील मज्जातंतूंना नुकसान पोहोचवते, ज्यामुळे पाय, पाय आणि हातांमध्ये वेदना आणि सुन्नता यासारखी लक्षणे दिसून येतात. याशिवाय, यामुळे पचनसंस्था, मूत्रमार्ग, रक्त पेशी आणि हृदयाशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात. तथापि, काही लोकांमध्ये त्याची लक्षणे अतिशय सौम्य असतात, तर काहींमध्ये त्याची लक्षणे खूपच वेदनादायक असतात.

पायात व्रण – सामान्यतः त्वचेला भेगा पडणे किंवा खोल जखम होणे याला व्रण म्हणतात. मधुमेही पायाचा व्रण ही खुली जखम आहे आणि 15% मधुमेही रुग्णांना प्रभावित करते. हे प्रामुख्याने पायांच्या तळव्यामध्ये आढळते. सौम्य प्रकरणांमध्ये, पायाच्या अल्सरमुळे त्वचेचे नुकसान होऊ शकते, परंतु गंभीर प्रकरणांमध्ये, यामुळे शरीराचा तो भाग कापला जाऊ शकतो. अशा स्थितीत हे टाळण्यासाठी मधुमेहाचा धोका सुरवातीपासूनच कमी करणे अत्यंत आवश्यक असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

ॲथलिटचा पाय (पायात दाद) – मधुमेहामुळे नसांना होणारे नुकसान ॲथलिटच्या पायासह अनेक समस्या वाढवू शकतात. ॲथलिटचा पाय हा बुरशीजन्य संसर्ग आहे ज्यामुळे खाज सुटणे, लालसरपणा आणि पाय क्रॅक होतात. हे एक किंवा दोन्ही पायांवर परिणाम करू शकते.

गाठ तयार होणे किंवा कॉर्न आणि कॉलस – मधुमेहामुळे कॉर्न आणि कॉलसची समस्या देखील होऊ शकते. कॉर्न्स किंवा कॉलस उद्भवतात जेव्हा एखाद्या ठिकाणच्या त्वचेवर खूप दाब किंवा घासणे असते तेव्हा ती त्वचा कठोर आणि जाड होऊ लागते.

पायाच्या नखांमध्ये बुरशीजन्य संसर्ग – मधुमेही रुग्णांमध्ये नखांमध्ये बुरशीजन्य संसर्गाचा धोकाही खूप जास्त असतो. याला onychomycosis असे म्हणतात जे सहसा अंगठ्याच्या नखेवर परिणाम करते. या समस्येमुळे नखांचा रंग बदलू लागतो आणि ते जाड होतात, काही प्रकरणांमध्ये नखे स्वतःच तुटू लागतात. काहीवेळा नखेला इजा झाल्यामुळे बुरशीजन्य संसर्ग देखील होऊ शकतो.

गँगरीन – मधुमेहाचा रक्तपेशींवरही परिणाम होतो, त्यामुळे बोटांना आणि पायांना रक्त आणि ऑक्सिजनचा पुरवठा खूपच कमी किंवा नगण्य होतो. जेव्हा रक्त प्रवाह अजिबात होत नाही आणि ऊती मरतात तेव्हा गॅंग्रीन होतो. त्यामुळे शरीराचा तो भाग कापण्याची शक्यताही खूप वाढते.