रेल्वेने रचला इतिहास… हायड्रोजनवर चालणाऱ्या ट्रेनचा ट्रायल यशस्वी; रेल्वे सेवेत मोठी क्रांती होणार
भारतीय रेल्वेसाठी एक अत्यंत महत्त्वाची घटना घडली आहे. भारतीय रेल्वेच्या इतिहासात अमूलाग्र बदल घडवणारी अशी ही घटना आहे. रेल्वेने एक हायड्रोजनवर चालणाऱ्या ट्रेनचा प्रयोग यशस्वी करून दाखवला आहे. त्यामुळे आता रेल्वे चालवण्यासाठीचा एक पर्याय निर्माण झाला आहे. तसेच या प्रयोगामुळे प्रदूषणालाही आळा बसणार आहे.
रेल्वे सेवेत आता क्रांतीकारक बदल होण्याची शक्यता आहे. भारतीय रेल्वे आता विकासाच्या मार्गावरून जाण्याच्या तयारीत आहे. त्यामुलेच भारतीय रेल्वेने एक इतिहास रचला आहे. चेन्नई येथील इंटीग्रल कोच फॅक्ट्रीत देशातील हायड्रोजनवर चालणाऱ्या पहिल्या ट्रेनची यशस्वी चाचणी करण्यात आली आहे. रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी देशवासियांसाठी ही मोठी बातमी दिली आहे. या यशस्वी चाचणीमुळे हायड्रोजनवर रेल्वे धावण्याचा मार्ग आता मोकळा झाला आहे.
रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी ट्विटरवर पोस्ट करून ही माहिती दिली आहे. त्यांनी या पोस्टमध्ये टेस्टचा व्हिडीओही शेअर केला आहे. हायड्रोजनवर चालणाऱ्या पहिल्या कोच (ड्रायव्हिंग पॉवर कार)च्या आयसीएफची चेन्नईत यशस्वी चाचणी करण्यात आली आहे. भारत 1200 एचपी हायड्रोजन ट्रेन विकसित करत आहे, अशी माहिती अश्विनी वैष्णव यांनी दिली आहे.
काय आहे खास?
ज्या कोचची टेस्ट करण्यात आली, त्याला ड्रायव्हिंग पॉवर कारच्या नावाने ओळखले जाते. हरित ऊर्जा आणि भविष्यातील परिवहन सेवेसाठीचे नवे पर्याय निर्माण करण्यासाठी भारत नेहमीच वचनबद्ध राहिला आहे, असं वैष्णव यांनी म्हटलंय.
First Hydrogen powered coach (Driving Power Car) successfully tested at ICF, Chennai.
India is developing 1,200 HP Hydrogen train. This will place India among the leaders in Hydrogen powered train technology. pic.twitter.com/2tDClkGBx0
— Ashwini Vaishnaw (@AshwiniVaishnaw) July 25, 2025
वेगळेपण काय?
डीझेल आणि विजेवर चालणाऱ्या ट्रेनच्या तुलनेत हायड्रोजनवर चालणारी ट्रेनही पर्यावरण पूरक आहे. या ट्रेनमधून धूर निघत नाही आणि कार्बन डायऑक्साईडही सोडला जात नाही. त्यामुळे प्रदूषणाला आळा बसतो. ही ट्रेन हायड्रोजन फ्यूल सेल तंत्रज्ञानावर काम करते. यात हायड्रोजन गॅस आणि ऑक्सिजनच्या प्रक्रियेतून एनर्जी निर्माण होते.
खर्च किती?
2023मध्येच अश्विनी वैष्णव यांनी राज्यसभेत याची माहिती दिली होती. भारतीय रेल्वे हायड्रोजनचा वापर करणार आहे. या मोहिमेअंतर्गत 35 हायड्रोजन ट्रेन चालवण्याची आम्ही योजना आखत आहोत. प्रत्येक ट्रेनसाठी अंदाजे 80 कोटी रुपये खर्च होणार आहे, अशी माहिती वैष्णव यांनी दिली होती.
उत्तर रेल्वेच्या जींद-सोनीपत खंडावर चालणारी एक डिझेल इलेक्ट्रिक मल्टिपल यूनिटला हायड्रोजन इंधन कोशिकांसोबत पुनर्निर्मित करण्यासाठी 111.83 कोटीची एक पायलट योजनाही सुरू करण्यात आली आहे. सुरुवातीला हायड्रोजनवर चालणाऱ्या ट्रेनसाठीचा खर्च अधिक होऊ शकतो. पण काळानुसार खर्चात कपात होण्याची शक्यता आहे. हरित परिवहनला उत्तेजन देणं आणि स्वच्छ हायड्रोजन ऊर्जेच्या माध्यमातून भारतातील शून्य कार्बन उत्सर्जन टार्गेट मिळवणं हे उद्दिष्ट असल्याचंही त्यांनी सांगितलं होतं.
