हळदीच्या उत्पादनात महाराष्ट्र देशात अग्रेसर; हळदीच्या लागवडीसाठी कसल्या प्रकारची जमीन फायदेशीर ठरते?
हळदीचे औषधी गुणधर्म नेमके काय? आयुर्वेदानुसार, हळद एक वेदनाशामक, रक्त शुद्ध करणारे, शक्तिवर्धक, कृमिनाशक, रेचक, भूक वाढवणारी आहे. हळदीमुळे त्वचेचा रंग उजळतो आणि रक्त शुध्दीकरणासाठीही चांगले आहे.
भारतीय मसाल्यांमध्ये हळदीला महत्त्व आहे.यामुळेच तुम्हाला प्रत्येक घराच्या स्वयंपाकघरात नक्कीच हळद सापडते. हळद केवळ अन्नाची चव आणि रंग वाढवत नाही, तर ती अनेक रोगांपासूनही संरक्षण करते. आपण जर हळदीच्या उत्पादनाबद्दल बोललो तर महाराष्ट्राचाही त्यामध्ये मोठा वाटा आहे. भारताच्या 8,89,000 टन हळदीच्या उत्पादनात तेलंगणा आणि महाराष्ट्राचा वाटा 50 टक्क्यांहून अधिक आहे, असे कृषी आणि प्रक्रियायुक्त अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरणाच्या आकडेवारीनुसार दिसून येते. तेलंगणा 2,94,560 टन हळदीचे उत्पादन करते तर महाराष्ट्र 1,90,090 टन उत्पादन करते.
1 / 5
हळद हे मसाल्याच्या श्रेणीतील प्रमुख नगदी पीक म्हणून ओळखले जाते.भारतात या पिकाचे क्षेत्र 1,25,800 हेक्टर आहे आणि उत्पादन 5,50,185 दशलक्ष टन आहे. जगाच्या हळद उत्पादनात भारताचा वाटा सुमारे 80% आहे, परंतु त्यातील केवळ 15 ते 20% निर्यात केली जाते. उत्पादनाच्या बाबतीत आंध्र प्रदेश पहिल्या क्रमांकावर आहे, त्यानंतर ओरिसा, तामिळनाडू, आसाम, कर्नाटक आणि महाराष्ट्र आहे. महाराष्ट्रात या पिकाखालील क्षेत्र 8,500 हेक्टर आहे आणि उत्पादन 42,500 मेट्रिक टन आहे. भारतातील हळदीच्या लागवडीसाठी अनुकूल हवामानामुळे जम्मू -काश्मीर ते कन्याकुमारी पर्यंत हळदीची लागवड केली जाते. महाराष्ट्रातील हवामान हळदीच्या लागवडीसाठी अतिशय अनुकूल असल्याने महाराष्ट्रातील हळदीच्या क्षेत्रात वाढ होण्याची शक्यता आहे.
2 / 5
हळदीचे औषधी गुणधर्म नेमके काय? आयुर्वेदानुसार, हळद एक वेदनाशामक, रक्त शुद्ध करणारे, शक्तिवर्धक, कृमिनाशक, रेचक, भूक वाढवणारी आहे. हळदीमुळे त्वचेचा रंग उजळतो आणि रक्त शुध्दीकरणासाठीही चांगले आहे. पायात सूज आल्यास हळद, गूळ आणि गोमूत्र कोमट करून प्यावे. डोळ्यांचे विकार झाल्यास हळदीमध्ये हळद उकळून डोळ्यांवर लावावी. मसूरच्या पिठात थोडी हळद, थोडे ग्राउंड कापूर आणि 4 ते 5 थेंब मोहरीचे तेल मिसळा, यामुळे पांढरे डाग आणि खाज सुटते. धार्मिक समारंभात हळदीचा वापर कुमकुम, हळद, लग्न, पूजा, भंडार, सौंदर्य प्रसाधने आणि इतर अनेक पोषक पदार्थ बनवण्यासाठी देखील केला जातो.
3 / 5
हळदीचे पीक गरम आणि दमट हवामानाशी जुळवून घेते. मध्यम पाऊस आणि चांगल्या स्पष्ट प्रकाशात पीक चांगले वाढते. पीक कमी कालावधीची पाण्याची टंचाई आणि जास्त पाऊस सहन करू शकतो, परंतु पिकात पाणी दीर्घकाळ साचून राहिल्यास ते पिकास हानिकारक आहे. हळद अर्ध-शुष्क हवामानात सरासरी 500 ते 750 मिमी पर्यंत वाढते. कोरडे आणि थंड हवामान कंद पोषणासाठी अनुकूल आहे.
4 / 5
हळदीची यशस्वी किंवा फायदेशीर लागवड प्रामुख्याने जमिनीच्या कसल्या प्रकारची आहे त्यावर अवलंबून असते. मात्र, पीक विविध प्रकारच्या जमिनीत घेतले जाऊ शकते, तरी लागवडीपूर्वी जमिनीचे भौतिक, रासायनिक आणि जैविक गुणधर्म, जमिनीचा पोत, जमिनीचा पृष्ठभाग तपासणे महत्त्वाचे आहे. या पिकाला मध्यम दर्जाची आणि चांगली निचरा होणारी माती लागते.जड काळा कोंबडा, हळदीचे पीक खारटपणामध्ये चांगले वाढत नाही त्यामुळे हळदीच्या लागवडीसाठी अशी जमीन निवडणे योग्य नाही. चांगल्या उत्पन्नासाठी मध्यम, काळी, चांगली निचरा होणारी, चांगली निचरा होणारी माती निवडली पाहिजे. आपण हळदीची लागवड प्रकाशात आणि बागेत सुद्धा करू शकतो.
